Er þetta allt tóm vitleysa?

Útlendingastofnun vísaði ólöglegum innflytjendum úr landi í samræmi við lög og reglur. Dómsmálaráðherra sá ekki ástæðu til að gera neitt þrátt fyrir ábendingar. Lögreglan framfylgdi þá niðurstöðu Útlendingastofnunar í samræmi við lög og reglur.

Fjöldi fólks lét þá skoðun í ljósi að full harkalega væri gengið fram miðað við aðstæður, þar á meðal ég, og ráðherra hefði átt að gera ráðstafanir sem henni voru tiltækar með tilliti til læknismeðferðar ungs barns. Þá upphófst sérkennilegur farsi sem lauk í dag með að hinum brottvísuðu ólöglegu innflytjendurm er nokkrum dögum síðar veittur ríkisborgararéttur.

Alþingi veitir ólöglegum innflytjendum ríkisborgararétt þvert á venjur og reglur í þeim málum. Af hverju? Af því að ráðherra gerði mistök eða af því að Útlendingastofnun gerði mistök? Eða gerði lögreglan e.t.v. mistök þegar hún framfylgdi lögunum? Eða e.t.v. vegna þess að það eru komin opin landamæri á Íslandi?

Starfsfólk Útlendingastofnunar getur vart litið á þennan farsa frá dómsmálaráðherra og Alþingi öðrum augum en sem algjört vantraust á sig. Hvað gerir starfsfólk með sjálfsvirðingu þegar sjálft Alþingi og æðsti yfirmaður dómsmálaráðherra lýsir algjöru vantrausti á viðkomandi starfsfólk. Það segir upp. Þakkar pent fyrir sig og fer úr þjónustu svona bullukolluliðs.

Eftir stendur spurningin er svo komið að meiri hluti Alþingis vilji opin landamæri. Vinnubrögðin undanfarið benda til þess. Þá er líka eðlilegt að leggja Útlendingastofnun niður.

Þessi farsi styðst ekki við neinar venjur eða reglur í stjórnskipun eða stjórnarfari, heldur fer þvert á allt slíkt. Er svo komið að allir þingflokkar á Alþingi vilji opin landamæri. Annað verður ekki séð. Þá hefur Sjálfstæðisflokkurinn brugðist stórum hópi stuðningsmanna sinna enn einu sinni.  

Athugasemdir

[Sigrún Jóna Sigurðardóttir, 19.12.2015 kl. 23:00]

Það segir auðvitað upp.

[Kjartan Sigurbjornsson (IP-tala skráð) 20.12.2015 kl. 09:13]

Kæri Jón. Það er sannarlega gleðilegt að þessum "farsa" lauk með ánægjulegum hætti fyrir þetta fólk. Við getum alla vegana glaðst yfir því og með því - hvað sem öðru líður. Nóg er nú samt.

[Jósef Smári Ásmundsson, 20.12.2015 kl. 10:13]

Kannski mætti bara leggja útlendingastofnun niður og færa valdið inn í þingið. Það myndi þýða að hælisleitendur myndu sækja um ríkisborgararétt í staðinn fyrir hæli. Að sjálfsögðu yrði að skoða bakgrunn umsækjenda eftir sem áður. En ríkisborgararétturinn sem þannig yrði afgreiddur yrði að vera skilorðsbundinn á þann hátt að ef einstaklingurinn myndi brjóta íslensk lög innan einhverra ára mætti vísa honum aftur úr landi.

[Húsari. (IP-tala skráð) 20.12.2015 kl. 15:06]

Sæll Jón.

Ertu nokkru betri sjálfur?
Þér fannst full harkalega gengið fram.

Það er ljóst hvert straumurinn liggur
í framhaldi af þessari dæmalausu vitleysu.

En var þetta ekki skiptimynt sem menn komu sér
saman um á Alþingi, - og hvor fylkingin fékk sitt.

Hvað skyldi það nú hafa verið, Jón?!

[Sigurður M Grétarsson, 21.12.2015 kl. 13:23]

Til að byrja með er rétt að nefna það að hælisleitandi og ólöglegur innflytjandi er ekki það sama. Albörnku fjölskyldurnar voru hælisleitendur.

En að mínu mati sá sýnir þetta mál einn stóran galla í íslenskri stjórnsýslu. Þann sama og er að hér skuli ekki vera til stjórnalagadóstóll þar sem hægt væri að fá úrskurð um það hvort lagasetning standist stjórnarskrá. Fyrir vikið þarf að láta reyna það fyrir dómstólum með því að setja lögin og ætlst síaðn til að einhver kæri þau á grunvelliþess að þau standist ekki stjórnasrkra. Öðruvís er ekki hægt að fá það á hrein.

Það sama gildir um þær stjórsýslustofnanir eins og Útnendingstofnun sem eiga að úrskurða í ákeðnum málaflokki og eru síðan með yfir sér kærunefnd sem hægt er að kæra úrskurði þeirra til. Við þær aðstæður er það kærunefndin sem þarf á endanum að úrskurða um stefnumarkandi atriði þar með talið skilgreiningu á lögum í þeim tilfellum sem ekki hefur áður reynt á tiltekið lagaákvæði. Við þær aðstæður hefur það skapast sem venja hér á landi að viðkomandi stjórnsýslustofnun tekur ekki af skarið þegar reynir á slík ákvæði heldur einfaldlega hafnar umsókn borgarans og bendir umsækjandanum á að hann geti kært máli til kærunefndarinnar. Í raun er viðkomandi stofnun ekki að taka efnislega á málinu heldur vísa því áfram til kærunefndarinnar til efnislegrar málsmeðferðar. En vissulega sjá lögfræðingar viðkomandi stofnunar um að ræra rök fyrir höfnuninni en það er þá til að færa rök fyrir fyrirframgefinni niðurstöðu en ekki efnisleg meðferð.

Gallinn við þessa aðferð er sá að oft tekur synjuinn þegar gildi og þeir einstaklingar sem í hlut eiga þurfa að búa við það þangað til kærunefndinn hefur komist að niðurstöðu í málinu. Í tilfelli Útlendingstofnunar þá leiðir þetta til að viðkomandi umsækjandi missir rétt til að fá þjónustu frá íslensku heilbrigðiskerfi og einnig að fyrirvinnur fjölskyldunnar missa réttinn til að stunda vinnu. Og þetta ástand getur varað í nokkra mánuði. Í tilfelli albönsku fjölskyldnanna var þetta ekki staða sem þær gátu búið við og voru því tilneyddar til að þyggja ókeypis far aftur til landsins sem þær þó voru að flýa frá. 

Annar galli við þetta form er sá að ef kærunefndin snýr síðan við úrskurði viðkomandi stjórnsýslustofnunar þá rýrir það álit almennings á henni og það jafnvel þó sérfræðingar viðkomandi stofnunnar hafi talið yfirgnæfandi líkur á að það yrði niðurstaða kærunefndarinnar en hefi samt talið nauðsynlegt að málið færi þangað til efnislegrar meðferðar og því hafnað umsókninni formsins vegna til að ná fram úrskurði kærunefndarinnar þó þeir hafi talið líkleft að lögum sakvæmt ætti fólkið rétt á því sem það sótti um.

Það væri því mun eðlilegra að hafa lög um slíkar kærunefndir þannig að viðkomandi stjórnsýslustofnanir gætu vísað málum beint þangað telji þær það snúast um stefnumarkandi mál sem marki fordæmi og því eðlilegt að kærunefndin taki á því. 

Í tilfelli afgönsku fjölskyldnanna reyndi aldrei á fordæmisgefandi úrskurð kærunefndar vegna þessa glla í málsmeðferðum hjá okkur. Þess vegna vantar ennþá fordæmið varðandi það atriði sem deilan snerist um það er hvort þeirra mál flokkist undir tiltekið ákvæði um dvalarleyfi af mannúðarástæðum í lögum um hælisleitendur. Ef Útlendingastofnun hefði getað vísað málinu beint til kærunefdnarinnar þá hefði það vandamál ekki komið upp. 

Hinn möguleikinn væri reyndar sá að láta úrskurð stjórnsýslustofnunarinnar ekki taka gildi ef hann er kærður til kærunefndar en sú leið hefur þann stóra ókost að þá eru líkur á að menn vísi málum til hennar þó þeir viti að það breyti ekki niðurstöðunni bara til að fresta málinu og það stíflar þá fjöla máli hjá kærunefndinni.

En í þessu tiltekna máli er lykilatriðið það að mínu mati að Útlendingastofnun tók málið ekki til efnislegrar meðferðar heldur var í raun að vísa því til kærunefndar til fordæisgefandi úrskurðar. Það að Alþingi skyldi síðan taka málið í sínar hendur með þeim hætti sem gert var er því ekki ávirðing Alþingis gagnvart Útlendingstofnun heldur viðurkenning á að það þurfi að skoða stjórsnýsluna í svona málum. Bæti menn hana nú í kjölfarið þá getur þetta mál ekki verið fordæmisgefandi því það er þá hægt að vísa í það að í þessu máli hefi komið í ljós galli í stjórnsýslu sem búið sé að laga og þess vegna hafi þurft að taka á þeim sértæka vanda í þessu máli.

[Jón Magnússon, 22.12.2015 kl. 22:00]

Ekki var ég að segja það Húsari. Ég var ekki að tala um sjálfan mig. Ég hefði þó greitt atkvæði gegn því að Albönunum yrði veittur ríkisborgararéttur miðað við þær aðstæður sem fyrir hendi voru. Það hefur ekkert með manngæsku eða illsku að gera heldur málefnalega afgreiðslu umsókna ólöglegra innflytjenda.

[Jón Magnússon, 22.12.2015 kl. 22:02]

Sigurður Grétarsson. Ég leyfði þessari færslu að fara inn þrátt fyrir að hún sé margfalt lengri en færslan sjálf. Nenni ekki að elta ólar við allar rangfærslurnar í þessari ritgerð þinni. En hvort sem þér líkar betur eða verr þá voru Albanarnir ólöglegir innflytjendur samkvæmt eðlilegri skilgreiningu.

[Sigurður M Grétarsson, 23.12.2015 kl. 09:54]

Það er ekki mín sterka hlið að vera stuttorður og biðst ég afsökunar á lengd síðsta pistils.

Útlendingastofnun er varla að fjalla um hælisumsókn fólks sem er ekki hælisleitendur heldur ólöglegir innflytjendur.

Það er nú frekar ódýrt að segja bara ég nenni ekki að elta ólar við rangfærslurnar í þér og nefna ekki neitt dæmi um rangfærslu.

Staðreyndin er einfaldlega þessi. Vegna þess að opinberar stofnanir sem hafa kærunend sem hægt er að ræra úrskurði þeirra til geta ekki sjálfar vísað málum til þeirra ef forráðamenn þar telja að um fordæmisskapandi mál sé að ræða og því rétt að láta nefndina móta stefnuna í því máli. Þess vegna er eina leiðin til að fá stefnumarkandi úrskurð frá kærunefndinni sú að hafna umsóknum sem þannig er ástatt um og vona að umsækjandi kæri úrskurðinn til nefndarinnar.

Þetta gerir það að verkum að stofnanir hafna yfirleitt slíkum erindum jafnvel þó sérsfræðingar stofnnarinnar sjálfir túlki lögin þannig að það ætti að samþykkja erindið og myndu fjálfir greiða atkvæði með því að samþykkja það væru þeir meðlimir kærunefndarinnar. EF erindið er samþykkt þá verður niðurstaðan ekki kærð og þar með fæst ekki stefnumarkandi fordæmi nefndarinnar.

Ég spyr því. Ert þú þeirrar skoðunar að þetta sé röng fullyrðing hjá mér að stofnanir sem eru að þessu leyti undir kærunefndum forðist að taka sjálfar stefnumarkandi ákvarðanir og fari því þessa leið þegar um slíkt er að ræða? Ert þú þeirrar skoðunar að það sé ekki til bóta að slíkar stofnanir geti vísað málum án fordæma beint til slíkra kærunefnda til að láta nefndina móta fordæmin?

[Guðmundur Ásgeirsson, 23.12.2015 kl. 14:07]

Sæll Jón.

Ég held að hér hafi gerst það sem er því miður allt of algengt, að fólk hefur ekki fyrir því að kynna sér málin til hlítar, og dregur ályktanir af takmörkuðum upplýsingum.

Í þessu tilviki var dregin sú ályktun að vegna ákvæðis í lögum um útlendinga um mannúðarsjónarmið væri stjórnvöldum einhvernveginn skylt að taka á móti öllum sem óskuðu eftir að setjast að hér til að fá heilbrigðisþjónustu niðurgreidda af íslenska ríkinu. Mistökin fólust í því að rugla saman skyldu og heimild, en í umræddu lagaákvæði kemur skýrt fram að einungis er um heimild að ræða en ekki skyldu. Þannig er stjórnvöldum í sjálfsvald sett hvort þau nýta þá heimild.

Gagnrýnin beinist því að röngum aðila. Ef það er vilji fólks að þetta verði skylda, þá yrði að breyta lögunum. Það getur Útlendingastofnun ekki gert heldur yrði Alþingi að gera það.

Tek það fram að ég hef mikla samúð með albönsku börnunum sem eiga í hlut í þessu tiltekna máli. Núna er búið að veita þeim ríkisborgararétt og þá fá þau vonandi þá hjálp sem þau þurfa.

Góðar stundir og gleðilega hátíð.