Hvers vegna dýrasta land í heimi?

Mér fannst athyglivert að lesa ummæli forustumanna þingflokkanna í lok desember s.l. þar sem þeir tjáðu sig um það hvort það væri viðunandi að Ísland sé dýrasta land í heimi. Það er út af fyrir sig athyglivert að allir þingflokksformenn eru sammála um að Ísland sé dýrasta land í heimi. Skýringarnar eru hins vegar mismunandi af hverju það stafar.

Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir sem er raunar varaformaður Sjálfstæðisflokksins svarar ekki efnislega en segir frekar vilja búa við þessa dýrtíð en í einhverju fátæku landi. Þorgerður virðist ekki átta sig á því að það er fjölmargt fólk sem hefur ekki milljón á mánuði í laun eins og hún. Efnislega gerir hún enga grein fyrir af hverju dýrtíðin er svona mikil eða kemur með lausnir.

Siv Friðleifsdóttir segir að það sé markaðsbrestur hjá okkur sem þurfi að laga og bendir  á að það þurfi að stórefla Samkeppniseftirlitið og aðrar eftirlitsstofnanir til að hamla gegn einokun og fákeppni. Vissulega rétt hjá þingflokksformanni Framsóknarflokksins en skyldi þetta duga til að lagfæra markaðsbrestinn?

Steingrímur J. Sigfússon svarar efnislega með sama hætti og varaformaður Sjálfstæðisflokksins að hann vill frekar búa þar sem lífskjör eru góð hvað sem dýrtíð líður en gleymir því þá með sama hætti að það eru ekki allir með milljón á mánuði eins og hann. Steingrímur telur síðan að það þurfi að efla eftirlit með fákeppni og einokun.

Kristinn H. Gunnarsson segir að íslendingar séu í góðri stöðu og búi við góð lífskjör en vísar ekki til þess hvað geti orðið til að breyta því að við skulum vera dýrasta land í heimi.

Ágúst Ólafur Ágústsson varaformaður Samfylkingarinnar segir að það sé óásættanlegt að búa við þá dýrtíð sem hér er og vill lýsa yfir stríði við okursamfélagið og uppræta dýrtíðina. Varaformaðurinn vill að samkeppni verði efld og endurskoða vörugjöld.

Mér finnst athyglivert að enginn af ofangreindum þingmönnum skuli nefna það sem blasir hvað skýrast við varðandi dýrtíðina á Íslandi. Í fyrsta lagi þá er hvergi jafn hátt verð á innlendri matvöru og hér á landi. Ísland sker sig algjörlega úr hvað það varðar. Það má greinilega ekki minnast á það og sumir hafa jafnvel orðað það svo að það sé í lagi af því að kaupmáttur launa sé svo hár hér. Þó að matvaran skipti minna máli en áður í heildarútgjöldum heimilanna þá vega þau þó þungt og hátt verð á þeim veldur því að verð á afleiddum vörum verður hærra en ella.

Aðeins Ágúst Ólafur Ágústsson minnist á vörugjöldin en hluti af dýrtíðarvanda okkar stafar af óheyrilegum álögum hins opinbera á vörur og rekstrarvörur ýmis konar. Vörugjöld eru há. Við erum með mjög háan virðisaukaskatt og við bætast ýmis önnur gjöld sem valda hækkun vöruverðs. Þá má ekki gleyma okurálagningu ríkisins á bensín og olíuvörur sem hefur áhrif til hækkunar vöruverðs.

Ýmis innlend framleiðsla er seld á uppsprengdu verði vegna skorts á samkeppni án nægjanlegs aðhalds. Nægir að minna á að verð á samheitalyfjum er hér mun dýrara en í nágrannalöndum okkar. Þá er símaþjónusta orðin verulegur baggi á mörgum heimilum en samkeppni stóru símafyrirtækjanna hefur ekki leitt til lægra verðs til neytenda.

Svo er spurningin með brauðið dýra. Ítrekað hefur komið fram í samanburðarverðkönnunum að verð á brauði og kökum er margfalt dýrara hér en í nágrannalöndunum. Af hverju?

Þá er verslunarumhverfið á Íslandi óhagkvæmt og bendir til þess hvað sem hver segir að samkeppni sé ekki nægjanleg á því sviði. Hvernig stendur á þessum gríðarlega langa opnunartíma verslana? Líka lágvöruverðsverslana. Að sjálfsögðu kostar það mikið að hafa jafn langan opnunrtíma og um ræðir. Ég veit ekki um eitt einasta land í veröldinni þar sem opnunartími er jafn langur og hér á landi. Þá eru verslunarfermetrar á einstakling mun fleiri hér en annarsstaðar í Evrópu. Umsetning á fermeter verslunarhúsnæðis er því líklega lægst hér þrátt fyrir hámarksálagningu. Bruðlið í versluninni og samkeppnisskortinn borga neytendur.

Mér finnst það gjörsamlega óásættanlegt að við skulum búa við þá dýrtíð sem hér er og tróna á toppi dýrtíðarinnar í heiminum.  Það sem þarf að gera er í fyrsta lagi að draga úr hlut ríkisins í vöruverði. Í öðru lagi að heimila neytendum að gera hagkvæmustu innkaup alltaf og afnema innflutningshöft og ofurtolla sem koma í veg fyrir frelsi borgaranna. Í þriðja lagi þá verður að taka á ofurverði þar sem samkeppni er ekki næg eins og t.d. hjá símafyrirtækjunum og má þá benda á viðbrögð framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins við ofurálagningu símafyrirtækja varðandi millilandasímtöl. Heilbrigðisráðherra verður að tryggja eðlilega samkeppni á lyfjamarkaði.

Þá er það mikilvægt að vilji meirihluti Alþingis halda uppi atvinnurekstri sem er ekki samkeppnisfær þá er útilokað að láta neyendur borga fyrir það í háu vöruverði. Eðlilegra er að styrkja slíka starfsemi beint þannig að það liggi fyrir hvað slíkt kostar í stað þess að það sé falið í háu vöruverði á kostnað neytenda.

Vilji er allt sem þarf. En spurning er um vilja þeirra sem sætta sig við ástandið eins og það er?

Athugasemdir

[Hrannar Baldursson, 15.1.2008 kl. 12:00]

"Ég veit ekki um eitt einasta land í veröldinni þar sem opnunartími er jafn langur og hér á landi."

Í Bandaríkjunum er Walmart víða opið 24/7. Í Mexíkó er Commercial Mexicana (eins og Hagkaup) yfirleitt opið frá 8-21, og Oxxo smávöruverslanir 24/7.

Samt er meginmálið rétt hjá þér. Dýrtíðin er ekki fyrir alla. Í tilfellum sem ég þekki felst mestur kostnaður hjá þeirri kynslóð sem er að byrja að koma undir sig fótum í því einfaldlega að hafa þak yfir höfuðið, en afborgun af lánum er gífurleg fyrir þá sem þurft hafa að taka 80-100% lán til þess eins að hafa í hús að venda.  

[Jón Magnússon, 15.1.2008 kl. 15:21]

Það er rétt hjá þér að það eru verslanir víða sem hafa langan opnunartíma og sumar sem eru opnar allan sólarhringinn. Það er þó undantekning en ekki regla. Hér á landi eru nánast allar verslanir opnar mjög lengi og um helgar, líka lágvöruverðsverslanir.

[Halldór Jónsson, 16.1.2008 kl. 22:58]

Ég er nýkominn frá USA. Ég þurfti að láta þukla mig við komuna hingað til að íslenzkar löggur gætu fullvissað sig um að ég væri ekki með shampo í flöskum í handfarangrinum eða þá kannske byssur. Nýkominn úr samskonar leit í USA. Þetta er mét tjáð að sé nauðsynlegt vegna þess að ytri landamæri Schengens séu þarna. Ég er semsagt hættulegur fyrir íbúa Möltu óg Litháen úr því ég er kominn hér inn.

Ég fæ mér vitanlega ekki að fara uppí flugvél í Keflavík án þess að sýna passa, sama hvert ég er að fara. Halldór Ásgrímsson sagði að hann myndi ekki þurfa passa þegar hann væri búinn að koma okkur í Schengen. Og allir glæpamenn Evrópu geta síðan vaðið hér inn og dvalið eins lengi og þá lystir.

Af fáum ráðstöfunum stjórnvalda hin síðari ár hef ég verið minna hrifinn en ingöngunni í Schengen. Mér er sagt að þetta hafi verið eitt af fáum sérstöku baráttumálum Halldórs Ásgrímssonar og er þá að vonum.Aðeins Einar Oddur og Gunnar I.Birgisson sátu hjá þegar Sjálfstæðisflokkurinn var neyddur til að samþykkja þetta óheillamál Framsóknar til að bjarga ríkisstjórninni.

  Eitt af þvi sem þá var haldið fram, að þetta samstarf myndi skila lögreglu mun betri upplýsingum um glæpamenn en annars hefði verið. Nú upplýsir Hildur Dungal í Útlendingaeftirlitinu , að þessu sé þveröfugt farið. Upplýsingar frá SIS séu nánast ófaánlegar. Schengenborgarar, heiðarlegir eða óheiðarlegir,  komi hingað án eftirlits og geti dvalið hér eins leng og þeim sýnist. Það er ekki einu sinni hægt að vita hvenær þeir komu eða fóru eða fóru ekki eins og komið hefur fram um glæpamenn í farbanni stjórnvalda. Sem sagt algert eftirlitsleysi. Nema ef heiðalegir menn vilja sækja um atvinnuleyfi hér en það gera hinir óheiðarlegu auðvitað ekki.

 Í Bandaríkjunum er fylgst með því að þú dveljir ekki lengur en 3 mánuði án visa eða 6 mánuði með visa. Sbr. sögunni af konunni sem var lögð í járn. Hér er ekki neitt eftirlit og dæmdir glæpamenn í farbanni fara inn og út eins og þá lystir..

  Bretar létu hjá líða að ganga í Schengen af augljósum ástæðum eylandsins. Við gengum í þetta af eintómri talhlýðni  með augljósum afleiðingum, sem birtast okkur meðal annars í vopnaleit í Keflavík þegar komið er frá Bandaríkjunum, eins fáránlegt og það nú er.

  Mér finnst núna vera lag til að ganga úr Schengen þegar Framsókn er utan stjórnar. Þá getum við krafist bakgrunnsrannsóknar á þeim sem hingað koma eins og við gátum áður en getum ekki lengur. Íslendingar eru flestir hættir að verða svo fullir í flugvélum til útlanda að þeir geti ekki dregið upp passann sinn. Sem þeir verða þó raunar yfirleitt að gera hvort sem er, þó að okkur hafi verið sagt annað.

 Schengen aðildin hefur ekki staðið undir væntingum heldur þveröfugt og á því að endurskoða án taf

Spurning mín til þín Jón Magnússon þingmanns er þessi:

Ertu ánægður með Schengen eða viltu breyta einhverju ?

Og svo langar mig til þess að spyrja þig hvernig þér lítist á þá hugmynd, að þjóðinni verði gefinn kostur á að taka þátt í skoðanakönnun á vegum Alþingis, um leið og kjör forseta fer fram í sumar. Menn mættu svara völdum spurningum eins og  til dæmis:

1.Viltu afnema verðtrygginguna ?

2. Viltu jafna kosningaréttinn ?

3. Viltu ganga í Evrópusambandið ?´

4. Viltu ganga úr Schengen ?

5. Viltu breyta kvótakerfinu ?

6. Viltu loka Reykjavíkurflugvelli ?

Svona könnun myndi glæða áhuga minn á að fara á kjörstað og kjósa forseta, sem ég hef annars mjög takmarkaðan áhuga á, enda finnst mér embættið að flestu óþarft. Með þessu er ég ekki að segja að mér finnist Ólafur Ragnar ekki leika hlutverkið ágætlega og gæti ég alveg hugsað mér að hann fengi Silfurlampann fyrir veitta þjónustu. En ég held að ég og mínir líkar geti verið án alls þessa stáss í kringum þetta allt..  En líklega er enginn stemning fyrir þessu svo ég verð að spila með.

Eða er þjóðinni ekki treystandi til að vita hvað hún vill ?

 Varðandi vöruverð á Íslandi, sem pí sinnum hærra en í USA, þá er það fákeppning og ofurveldi Bónusar sem heldur uppi vöruverði hérlendis. Bónuslögreglan hefur eftirlit með því að enginn lækki vöruverðið sem þeir ákveða. Er Baugur kannske  óvinur fólksins nr. 1 ?