Spurning um hvort við búum í réttarríki?

Mannréttindanefnd Sameinuðu Þjóðanna hefur komist að þeirri niðurstöðu í máli Erlings Sveins Haraldssonar og Arnar Sævars Sveinssonar gegn Íslandi að íslenska ríkið hafi ekki sýnt fram á að að kvótakerfi frjálsa framsalsins sé byggt á sanngjörnum og réttlátum mælikvörðum. Þá segir einnig í áliti nefndarinnar að íslenska ríkið hafi ekki sýnt fram á að þetta fyrirkomulag standist kröfur meðalhófssjónarmiða. Mannréttindanefndin ályktar síðan og telur kvótakerfið ekki byggt á sanngjörnum grundvelli eða meðalhófssjónarmiðum.

Til viðbótar þessu leggur Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna þá skyldu á hendur íslenska ríkinu að greiða Erlingi Sveini og Arnari Sævari bætur og endurskoða fiskveiðistjórnunarkerfið.. Þá vísar nefndin til þess að íslenska ríkið hafi viðurkennt hæfi mannréttindanefndarinnar til að kveða á um það hvort að um brot á mannréttindasáttmálanum hafi verið að ræða í samræmi við aðra grein sáttmálans og leggur fyrir ríkisvaldið að gefa nefndinni upplýsingar um til hvaða aðgerða hafi verið gripið til að koma skoðunum Mannréttindanefndarinnar í framkvæmd.

Þetta þýðir einfaldlega að Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna telur gjafakvótakerfið ekki standast í þeirri mynd sem það er.  Ríkisstjórn Íslands á nú tvo kosti. Annars vegar að fara að dæmi ríkja eins og Uruguy, Úganda og Sýrlands og taka ekki tillit til sjónarmiða Mannréttindanefndarinnar en með því yrði staðfest innan alþjóðasamfélagsins að Ísland er ekki réttarríki þar sem mannréttindi eru virt.

Hinn kosturinn er að gera ráðstafanir sem standast kröfur um jafnræði borgaranna, en það felur það í sér að afnema verður gjafakvótakerfið og gefa borgurunum jafnan aðgang að fiskveiðiauðlindinni.

Mér finnst kærkomið að fá þessa niðurstöðu Mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna því að ég hef talið að gjafakvótakerfið stæðist ekki hvorki hvað varðar ákvæði um jafnræði borgaranna eða meðalhóf. Ýmis fleiri atriði koma einnig til skoðunar. En fleira kemur til: Fiskveiðistjórnarkerfið eins og það er framkvæmt er ekki bara óréttlátt og mismunar borgurunum og er með því brot á mannréttindum eins og Mannréttindanefnd Sameinuðu þjóðanna kemst að niðurstöðu um. Til viðbótar því hefur kvótakerfið ekki skilað neinu í sambandi við verndun og uppbyggingu nytjastofnanna við Ísland. Sú þröngsýni og þráhyggja sem einkennt hefur fruntalegar stjórnvaldsaðgerðir í fiskveiðistjórnarmálum verða að víkja fyrir skynsemi og virðingu fyrir jöfnum rétti borgaranna.

Ég hef áður bent á að sú leið sem Víglundur Þorsteinsson benti á fyrir tæpu ári síðan varðandi auðlinamál í Alaska ættu að geta komið hér til skoðunar og þá yrðu þeir sem vildu nýta sér þessa auðlind þjóðarinnar að greiða fyrir hana til þjóðarinnar og þeir fjármunir sem þannig fengjust yrðu nýttir til uppbyggingar nytjastofnanna. En það sem umfram yrði mundi verða greitt til allra ríkisborgara jafnt sem mundu þá fá ávísun einu sinni á ári vegna leigutekna af nýtingu sameiginlegrar auðlindar. 

Er ekki kominn tími til að ná þjóðarsátt um þetta atriði og víkja frá hagsmunum hinna fáu til hagsbóta fyrir hagsmuni hinna mörgu.

En megin spurningin núna er hvort ríkisstjórnin ætlar sér að fara að niðurstöðu Mannréttindanefndar Sameinuðu þjóðanna eða fara sínu fram með þeim afleiðingum að hætta er á að litið verði þannig á að Ísland sé ekki réttarríki.

Íslensk stjórnvöld breyti fiskveiðistjórnunarkerfinu