Tómarúm í miðborginni

Miðborg Reykjavíkur er fátækari eftir að bókabúð Máls og menningar lokaði.  Það var ekki að ástæðulausu að bókabúðin var valin ein af bestu bókabúðum í Evrópu.  Bókabúðin var kærkomin menningarleg vin í þessari miðstöð Mammons í Reykjavík.

Sú var tíðin að bókabúð Máls og menningar var merkisberi ákveðinnar pólitískrar hugmyndfafræði sem mér hefur alltaf verið í nöp við. Samt sem áður var gott að koma í búðina til að ná í bækur sem gátu nýst í baráttunni gegn þeim sem aðhylltust þau sjónarmið sem bókabúð Máls og menningar stóð fyrir.

Það var ef til vill kaldhæðni örlaganna að síðasta bókin sem ég keypti í bókabúð Máls og menningar var bók um ógnarstjórn kommúnista í Norður Kóreu. Þannig geta hlutirnir og tilgangurinn breyst í tímans rás. Bókabúðin varð fyrir löngu góð bókabúð án sérstakrar skírskotunar til þeirrar helstefnu sem margir af stofnendum hennar vildu að hún héldi á lofti.

Lokun bókabúðar Máls og menningar leiðir hugann að tvennu. Í fyrsta lagi að því að á Íslandi ríkir ekki eðlileg samkeppni lengur í verslun, m.a. vegna ríkishafta og afskipta en þó meir vegna stórreksturs banka og  fjármálafyrirtækja. Ójöfn barátta Máls og mennigar gegn ofurvaldi bankarekinna samkeppnisaðila varð bókabúðinni m.a. að falli. Það er enn kaldhæðni örlaganna að fall bókabúðarinnar megi rekja til skorts á samkeppni. Bókabúðin barðist einmitt gegn markaðs- og samkeppnisþjóðfélaginu í árdaga.

Í öðru lagi þá leiðir maður hugann að því hver verður framtíð hefðbundinna bókaverslana. Eins gaman og mér þykir af bókum og bóklestri þá á ég stöðugt minna erindi í bókabúðir vegna þess að nú er einfaldara og ódýrara að kaupa erlendar bækur á netinu. Tölvubókin er síðan enn ein bylting sem hlítur að hafa mikil áhrif. Í dag kaupi ég bók á Amason lestölvuna mína og hún er tilbúin til lestrar innan 5 mínútna frá því að ég ýtti á takkann um að kaupa bókina.

Unnendur bóka og bóklestrar verða að leiða hugann að því hvernig á að bregðast við í breyttum heimi bókarinnar. Ef að líkum lætur  mun frjálsi markaðurinn finna sér eðlilegan farveg í þessu efni ef hann fær þá að vera til í þessu sérkennilega miðstýrða Hörmangaraveldi viðskipta á Íslandi.

Athugasemdir

[Flosi Kristjánsson, 20.2.2011 kl. 09:45]

Góðir punktar atarna, Jón.

Þó ekki sé verið að keppa við rekstur með banka að bakhjarli, þá væri hitt til staðar: tækniframfarir og margvíslegar breytingar í umhverfinu.

Bókabúð sem er bara bókabúð gengur kannski ekki lengur og þarf að laga sig að breyttum tímum. Mér þótti reyndar sem M+M hefði gert það með því að bjóða upp á ögn breiðara vöruúrval og svo má ekki gleyma stóra plúsnum: kaffihús inni í bókabúð.

[Rafn Haraldur Sigurðsson (IP-tala skráð) 20.2.2011 kl. 19:11]

Það styttist óðum að bækur prentaðar á pappír verði  fágætir og verðmætir safngripir.

[Jón Magnússon, 20.2.2011 kl. 22:32]

Þakka þér fyrir Flosi. Það er alveg rétt sem þú bendir á með breytingarnar og aðlögunina. Mér fannst kaffihúið líka mikill plús, en get ekki metið hvað eða hvernig hefði átt að bregðast við varðandi bóksöluna. Við erum ekki mikil bókaþjóð Íslendingar.  Við erum fyrst og fremst bókagjafaþjóð. Það er t.d. eftirtektarvert hvað mikið við gefum út af bókum í bandi. Einlestrarbókum. Það er af því að við erum bókagjafaþjóð. Bækur seljast lítið nema vegna ferminga og við jólagjafir. Þannig erum við því miður.

[Jón Magnússon, 20.2.2011 kl. 22:33]

Ég er ekki alveg eins viss um það og þú Rafn. Íhaldssemin er alltaf söm við sig sbr. t.d. vinyl plöturnar.