Til varnar frelsinu

Tjáningarfrelsi er grundvöllur lýðræðislegs stjórnskipulags.  Málfrelsið er markaðstorg hugmynda og ólíkra skoðana.

Heimspekingar upplýsingaaldarinnar, sem börðust fyrir breyttum stjórnarháttum og lýðræði var ljóst að málfrelsið voru brýnustu og nauðsynlegustu mannréttindin til að koma í kring breytingum á stjórnarháttum og koma í veg fyrir að ofbeldið gæti farið sínu fram. 

Frá byrjun aldarinnar hefur verið þrengt að tjáningarfrelsinu. Sett hafa verið ákvæði í refsilög þar sem bann er lagt við því að viðlagðri refsingu að talað sé óvirðulega um ákveðna, á sama tíma og ákvæði um guðlast voru afnumin. Í hinum kristna heimi má skattyrðast út í kristna trú og níðast á trúarkenningum kristins fólks, en það má ekki orðinu halla á múslima eða lífsskoðunarhóp transara.

Haft er eftir heimspekingnum Voltaire, sem barðist hatrammlega fyrir tjáningarfrelsi sú gullvæga setning, einkennisorð þeirra sem hafna helsi en verja frelsi: "Ég fyrirlít skoðanir þínar en ég er tilbúinn að leggja mikið í sölurnar til að þú fáir að halda þeim fram." (sumir segja lífið í sölurnar)

En það er vegið að tjáningarfrelsinu og forsætisráherra þjóðarinnar ætlar sér að fá samþykkt ákvæði um svonefnda hatursorðræðu og skikka fólk til að sæta innrætingu um það sem má ekki segja og hvað má. Hversu mikið hyldýpis djúp er á milli hugmynda heimspekingsins Voltaire og Katrínar Jakobsdóttur. 

Það er kreppt að tjáningarfrelsinu með ýmsum hætti. Nýverið var vinstri sinnaður kennari við Endurmenntunarstofnun Háskóla Íslands Kristján Hreinsson rekinn fyrir að setja fram skoðanir um transara. Fólk á hægri væng stjórnmálanna brást almennt við og fordæmdu þessa gerræðislegu lýðræðisfjandsamlegu ákvörðun Endurmenntunarstofnunar, en vinstri menn með Egil Helgason í broddi fylkingar réttlættu ofbeldið og  mæltu köpuryrði  í garð Kristjáns. Lítið lagðist þá fyrir þessa kappa.

Ofstopinn gagnvart Kristjáni og starfsbann (berufsverbot) í garð fólks sem setur fram aðrar skoðanir en þær viðurkenndu hefur því miður fest ákveðnar rætur hér á landi. Fórnarlömb rétthugsunarinnar hafa m.a.verið Kristinn Sigurjónsson, sem var gert að láta af störfum við Háskólanun í Reykjavík og Snorri kenndur við Betel, sem fékk ekki heldur að stunda kennslu vegna ákvörðunar bæjarstjórnar Akureyrar, en Snorri hafði unnið það sér til saka að vísa til ákveðinna ritningarorða Biblíunar á fésbókarvef sínum.  

Þessir hlutir voru fordæmanlegir, en því miður áttu þeir Kristinn og Snorri sér allt of fáa formælendur á sínum tíma þó fólk fordæmi ritskoðun HR og Akureyrarbæjar í dag. 

Þessi dæmi sýna okkur að við verðum stöðugt að vera á verði gagnvart ófrelsinu og lýðræðisfjandsamlegum aðgerðum. 

Því miður eru dæmin mörg þar sem fólk þarf í dag að líða fyrir skoðanir sínar. En það versta sem er að gerast í núinu er að stórir hópar fólks, einkum ungt fólk, veigrar sér við að setja fram skoðanir sínar af því að það sér hvaða afleiðingar það getur haft.

Athugasemdir

[Sigurjón Þórðarson, 13.6.2023 kl. 10:14]

Góður pistill.