Nýir tímar. Gamlar hugmyndir.

Jón Baldvin Hannibalsson skrifar athygliverða grein í Morgunblaðið í dag þar sem hann dustar rykið af gömlum hugmyndum um breytingar á stjórnskipun landsins.  Flestum sem hafa þekkingu á íslenska stjórnkerfinu er ljóst að nauðsyn er á breytingum.

 

Í greininni bendir Jón Baldvin á að forsetaembættið sé pjattrófuembætti eins og hann kýs að kalla það, sem þjóni engum tilgangi. Velt er upp þeirri hugmynd að forseti verði kosinn beint og myndi ríkisstjórn í lílkingu við það sem er í Frakklandi og Bandaríkjunum. Þá fjallar Jón Baldvin um Alþingi og hugsanlegar breytingar á hlutverki þess.

Mikilvægt er að skilja betur á milli framkvæmdavalds og löggjafarvalds. Ég er meðflutningsmaður á frumvarpi Siv Friðleifsdóttur til breytinga á stjórnarskránni þess efnis að verði þingmaður ráðherra þá segi hann af sér sem þingmaður. Það mundi tryggja betur skil milli löggjafarvalds og framkvæmdavalds. Mun betra væri að fara þá leið að skilja alveg á milli þannig að forseti væri í leið forsætisráðherra eins og í Bandaríkjunum og Frakklandi.

Alþingi er í dag afgreiðslustofnun fyrir ríkisstjórn. Stuðningsmenn ríkisstjórnarinnar á þingi eru 44 en stjórnarandstæðingar eru einungis 19. Við slíkar aðstæður kemur ósjálfstæði þingsins vel í ljós. Ítrekað eru lögð stjórnarfrumvörp fyrir þingið sem eru afgreidd samdægurs án nauðsynlegrar þinglegrar skoðunar. Stjórnarþingmennirnir greiða samviskusamlega atkvæði þó manni sé nær að halda að sumir þeirra hafi jafnvel ekki lesið yfir frumvörpin sem þeir eru að samþykkja.

Nú eru þeir tímar að full ástæða er til að taka fram gamlar góðar hugmyndir eins og þær sem Jón Baldvin rifjar upp í grein sinni og Vilmundur Gylfason heitinn setti fram fyrir margt löngu.

Það er nauðsynlegt að breyta kosningakerfinu og taka upp persónukjör t.d. með sama hætti og Írar gera það eða þá með frönsku aðferðinni þar sem frambjóðandi verður að fá meirihluta atkvæða annars er kosið milli þeirra sem flest atkvæði fengu í annarri umferð eða þá þýska kerfið þar sem helmingur þingmanna er kosinn persónukjöri en helmingur með svipuðum hætti og kosið er til Alþingis nú.

Alla vega verður að brjóta upp það stjórnkerfi sem við búum við í dag og skilja í raun á milli framkvæmdavalds og löggjafarvalds. Alþingi veldur ekki hlutverki sínu og nýtur ekki virðingar og á ekki að njóta virðingar meðan alþingismenn bera ekki meiri virðingu fyrri sjálfum sér en kokgleypa allt sem frá ríkisstjórn kemur en hafa takmarkað frumkvæði að öðru leyti.

Athugasemdir

[Jónas Egilsson, 25.11.2008 kl. 10:34]

Sæll Jón

Það sem einkenndi nafna þinn þegar hann var í stjórnarráðinu, var "same old, same on." Hvað var síðan um mannin þegar hann hvarf af vettvangi stjórnmála? Hvað gerir hann nú? Kemur fram fyrir almenning í landinu í rándýrri loðkápu og loðhúfu á margföldum eftirlaunum og vill breytingar! Þessi maður hefur misst allan trúverðugleika og hugmyndir sem hann setur fram eru því miður ekkert betri.

Vissulega eru til önnur kosningakerfi. Umræður um þau eru góðra gjalda verð. Ég hef hins vegar ekki séð að kerfin sem slík leysi efnahagsvanda þjóðarinnar, né skili sérstökum árangri. Við þurfum fyrst og fremst hæft fólk í brúna.

Reynslan dæmir menn hér líka - og flokkana líka.

[Arnór Valdimarsson (IP-tala skráð) 25.11.2008 kl. 14:02]

Jónas þetta er ekki rétt hjá þér hugmyndirnar eru góðar (bara ekki fyrir núverandi valdaklíku).

Jón hefur fullkomlega rétt fyrir sér, greinin er frábær og fólk vill breytingar.

Það er löngu orðið tímabært að fá fagmenn inn í stjórnkerfið. Dýralæknar eiga að lækna dýr, og Íþróttakennarar eiga að kenna íþróttir.

[Jónas Egilsson, 25.11.2008 kl. 14:49]

Hvað er Jón Baldvin menntaður? Kennari, ef ég man rétt. Hvað er Jón Magnús menntaður? Lögfræðngur. Hafa eingöngu stjórnmálafræðingar rétt til að sinna stjórnmálum. Fyrsti doktor Íslendinga er orðinn forseti landins. Er það forskriftin? Hvað með Kristján Eldjárn o.fl.? Mega þessir menn ekki vera í stjórnmálum? Mín vegna, svo lengi sem þeir hafa til þess fylgi. Þessi rök standast einfaldlega ekki og ég er viss um að Jón Magn. er því sammála.

Hvort við veljum okkur annað kosninga- og stjórarkerfi er annað mál. Jú, að sjálfsögðu mega menn ræða þetta. Hins vegar var ég að segja að Jón Baldvin hafði tækifæri til að hrinda sínum "gömlu" hugmyndum í framkvæmd, en var ráðherra í átta ár ef ég mann rétt. Siðferði hans ristir ekki dýpra en svo að hann sækist eftir sendiherrastól þegar hans pólitísku dagar eru búnir. Núna þykist hann umkominn þess að geta sagt okkur hvernig við eigum að haga okkur, þegar hann er búinn að hafa til þess tækifæri og sýna gott fordæmi er það ekki? Nei, Jón Baldvin er rúinn trausti.

Annað varðandi meintar "valdaklíkur", þá hafa þær alveg skelfilega mikla eiginleika til að laga sig að breyttum aðstæðum. Sjáum t.d. í Rússlandi í dag og öðrum austantjaldsríkjum fyrrverandi. Þrátt fyrir miklar breytingar á kerfinu, eru einstaklingar úr "gömlu valdaklíkunum" (KGB o.fl.) komnar til valda aftur!

[Jón Magnússon, 25.11.2008 kl. 15:10]

Jónas ég er ekki að gera menntunarkröfur til þeirra sem veljast til stjórnmálastarfs.  Ég er eingöngu að velta fyrir mér að hver þáttur ríkisvaldsins vinni sem skipulegast og aðgreindur. Nú má segja að við búum við tvískiptingu ríkisvaldsins en ekki þrískiptingu þ.e. við búum við ríkisstjórnarræði og dómsvald.  Höfuðatriðið er að breyta því. Mér líst vel á írsku kosningaleiðina því að hún býður upp á kosti persónukjörs í fleirmenningskjördæmum. Þá gætir þú t.d. kosið mig sem frambjóðanda þó ég biði mig fram undir gunnfána annars flokks en þínum og þá gætir þú gengið glaður frá kjörborðinu.

[Arnór Valdimarsson (IP-tala skráð) 25.11.2008 kl. 15:50]

 Jónas.

"Stúdentspróf MR 1958. MA-próf í hagfræði frá Edinborgarháskóla í Skotlandi 1963. Framhaldsnám í vinnumarkaðshagfræði við Stokkhólmsháskóla 1963— 1964. Próf í uppeldis- og kennslufræðum HÍ 1965. Framhaldsnám við Harvard-háskóla (Center for European Studies) í Bandaríkjunum 1976—1977''

Þetta er menntun Jóns Baldvins. Hann er mjög vel hæfur.  Og ég tel að lögfræðingur hlýtur að vera hæfari en Dýralæknir til að starfa við lagabreytingar á Alþingi, og þá einnig sem Ráðherra fjármála.

Hvernig þér hugnast að fá Kristján Eldjárn í stjórnmál, lýsir kannski hve langt á eftir þú ert. Fyrrverandi forseti vor féll frá 14 sept 1982.

En auðvitað eiga allir að eiga jafnan rétt til að starfa í pólitík. Það er ein af grundvallar hugsjónum lýðræðis.     Vandi okkar er þegar Seðlabankastjórar og Forsetar (nefni engin nöfn) nota embætti sín í pólitískum tilgangi. Þessi embætti eiga að vera ópólitísk. Burt séð frá stjórnmálaskoðun viðkomandi.

Það sem Jón Magnússon var að benda á, var innihald greinarinnar en ekki að auglýsa endurkomu Jóns Baldvins. Og eins og amma mín sagði alltaf:   "það er jú sama hvaðan gott kemur" Og greinin er jú stórgóð.

[Gunnar Skúli Ármannsson, 25.11.2008 kl. 22:09]

Sæll Jón,

sámmála þér að það þarf að gera allar þær breytingar sem nauðsynlegar eru til að auka veg Alþingis. Það er mikið rætt um það núna í þjóðfélaginu.

[Guðmundur G. Hreiðarsson (IP-tala skráð) 26.11.2008 kl. 10:12]

Nú er mér ekki ekki gefin sú spámannsgáfa, að sjá fyrir mér hugsanlega merkingu orðsins einskipting, það hringja einhverjar aðvörunarbjöllur, hm.