Átti ekki að afnema verðtryggingu á neytendalánum.

Nefndin sem átti að koma með tillögur um afnám verðtryggingar skilaði af sér í gær. Tillögur nefndarinnar eru um allt annað en þeim var falið að gera.  Stundum er þetta kölluð sérfræðinganefnd. Hvaða sérfræðiþekking er það eiginlega varðandi verðtryggingu sem þetta fólk býr yfir umfram annað?

Það verður engin breyting sem nokkru máli skiptir á verðtryggingunni og óhagkvæmustu lánakjörum fyrir neytendur á Íslandi þó tillögur nefndarinnar nái fram að ganga.

Nefndin er með hræðsluáróður fyrir verðtryggingunni og segir að fasteignaverð geti lækkað um 20% verð verðtrygging afnumin.

Sé svo af hverju er húsnæðisverð allt að helmingi hærra á öllum hinum Norðurlöndunum þó þar sé engin verðtrygging?

Svo byggir þetta nefndarfólk á því að vextir muni snarhækka verði verðtrygging afnumin. Af hverju eru þeir þá ekki í þeim hæðum sem nefndin talar um á hinum Norðurlöndunum þar sem engin verðtrygging er.

Við getum ekki boðið upp á sambærileg lífskjör og annarsstaðar í okkar heimshluta nema við hættum að trúa þeim þjóðsögum að hagkerfið á Íslandi lúti sérstökum lögmálum sem réttlæti vitlausa hluti eins og verðtryggingu, örmynt og dýrustu neysluvörur í heimi.

Við erum láglaunaland, hávaxtaland og háskattaland.  Er ekki kominn tími til að gera róttækar breytingar í íslensku samfélagi til að geta boðið unga fólkinu í landinu upp á von um bjartari framtíð og betri kjör?

Afnám verðtryggingarinnar á neytendalánum strax er einn áfanginn í þeirri baráttu. 

Netverslun

Það eru fleiri fermetrar verslunarhúsnæðis á Íslandi en í öðrum löndum. Neytendur geta því sprangað um sali þar sem hver hilla svignar undan neysluvörum. Hlutabréf verslunarfyrirtækja hækka og hækka þó ekki sé ljóst hvort þau skili öll hagnaði hvað þá þeim sem nemur hækkun hlutabréfanna.

Á sama tíma og netverslun í heiminum eykst og því er spáð að þau verslunarfyrirtæki muni ná mestum árangri sem hafi góð tök á netverslun og flutningum á vörum til viðskiptavina þá virðist íslenska verslunin vera nokkuð stöðnuð í því fari sem hún fór í á síðasta áratug síðustu aldar.

Pakkar með neysluvörum streyma til landsins frá Kína og mörgum öðrum löndum. Sú verslun tapast úr landinu, en ekkert liggur fyrir um umfang þeirrar netverslunar eða hlutfallslega heildarnetverslun í landinu.

Í Bretlandi er talið að netverslun fyrir jólin hafi numið um 20% of fari hratt vaxandi. Miðað við aukninguna þá má ætla að fjórða hver jólagjöf í Bretlandi næstu jól verði keypt á netinu og stór hluti fluttur heim til viðskiptavinarins. Sama þróun verður hér og það skiptir máli fyrir kaupmenn að huga að þessu. 

Það gleymist oft að góðir kaupmenn og hagkvæmni í verslun skiptir miklu þjóðhagslegu máli og ræður miklu um lífskjör fólksins.  Kaupmenn verða því að átta sig á þeim breytingum sem eru að verða með aukinni netverslun.

Nú geta opnast möguleikar litlu verslananna sem þurfa frekar að hafa góðar heimasíður og sendingarþjónustu en verslunarfermetra.  Það eru spennandi tímar framundan fyrir þá kaupmenn sem ná að aðlaga sig breyttum verslunarháttum.

Óréttlæti verðtryggingarinnar

Frá því ríkisstjórnin var mynduð hafa verðtryggð lán hækkað samkvæmt útreikningi Hagstofunnar. Þannig hafa milljarðar verið fluttir frá skuldurum til fjármálafyrirtækja og lífeyrissjóða. Höfuðstóll 20 milljón króna verðtryggðs láns hefur hækkað um 440.000 krónur á þessu tímabili og sá sem skuldar það þarf að greiða vexti af 20.460.000 í stað 20 milljónanna sem hann skuldaði við myndun ríkisstjórnarinnar.

Á sama tíma og veðtryggðu lánin hækka styrkist íslenska krónan. Þess vegna hefði 20 milljón króna lánið átt að lækka í samræmi við styrkingu krónunnar en ekki hækka. Evran er nú 152.06 en var við myndun ríkisstjórnarinnar 158.67. Hefði vísitalan tengst Evru hefði það því lækkað um 800 þúsund í stað þess að hækka um 440 þúsund. Innkaup á neysluvörum er mest í Evrum eða gjaldmiðlum tengdum Evru og því hefði lækkun á gengi Evrunnar átt að lækka vísitölu neysluverðs. Þú værir þá að greiða afborgun og vexti af kr. 19.200.000. Væru það ekki meiri kjarabætur en stóru samninganefndirnar hafa samið um launþegum til handa.

Verðtryggðu lánin hækka og hækka hvað sem líður styrkingu krónunnar. Þegar til langs tíma er litið þá er enginn gjaldmiðill í heimi jafn sterkur og íslenska krónan bundin vísitölu neysluverðs til verðtryggingar.

Hvað á lengi enn að níðast á skuldurum með því að bjóða þeim verstu lán í heimi. Verðtrygginguna verður að afnema strax. Það er réttlætismál. 

Skuldaleiðrétting. Hvenær? Hvernig?

Fólk spyr iðulega að því hvort það eigi rétt á skuldaleiðeréttingu vegna verðtryggða lánsins síns. Fólk veltir því eðlilega fyrir sér miðað við yfirlýsingar forsætisráðherra og annarra ráðamanna hvað komi í hlut hvers og eins. Svarið við þessu er því miður ég veit það ekki.

Enn sem komið er hafa engar tillögur verið settar fram af hálfu ríkisstjórnarinnar um hvað skuli gera nákvæmlega varðandi skuldaleiðréttingu.  Engar tillögur hafa verið kynntar á Alþingi nema tillögur ráðgjafanefndar og svo heyrist ekki meir nema digurbarkalegar yfirlýsingar forsætisráðherra.

Alþingi kemur saman þ. 14. janúar.  Verða þá lagðar fram tillögur af hálfu ríkisstjórnarinnar um skuldaleiðréttinguna sem lofað var í apríl 2013?

Ekkert heyrist heldur frá ríkisstjórninni varðandi verðtrygginguna. Verðtryggðu lánin sem á að lækka með skuldaleiðréttingu hækka því og hækka. 

Höfuðstóll tuttugumilljón króna láns hækkar frá stjórnarmyndun í apríl á síðasta ári fram til  þ. 1.febrúar 2014 um 440.000. Samt sem áður hefur verðbólgan haft hægt um sig. Nú eru teikn á lofti um að verðbólgan taki heldur betur við sér því miður. Hvað hækka verðtryggðu lánin þín mikið þá? 

Vitræn barátta og upphlaup.

Flestir eru sammála um að ekki skulið gengið of nærri landsins gæðum og aðgát skuli höfð til að við skilum komandi kynslóðum landinu í svipuðu helst betra ástandi en þegar við tókum við því.

Þó við séum sammála um þetta meginmarkmið þá eru líka flestir á því að eðlilegt sé að nýta landkosti til arðsköpunnar og uppbyggingar í landinu.  Í nærumhverfinu er mikilvægt að kenna fólki að fara vel með og skilja ekki eftir sig rusl og drasl út um allt eins og því miður er allt of algengt að sjá. Þar er verk að vinna.

Náttúruvernd er ekki það sama og koma í veg fyrir allar framkvæmdir sem raska að einhverju leyti umvherfinu.  Hún er heldur ekki fólgin í að gera þær kröfur að litlum hagsmunum megi ekki fórna fyrir mikilvæga hagsmuni.

Undanfarin ár hafa þau sem helst hafa gert sig gildandi í sambandi við náttúruvernd iðulega valið sér vond vígi til að berjast í. Virkjanir í Þjórsá eru hagkvæmasti virkjanakosturinn í landinu og hefur lítið jarðrask á landinu í för með sér. Sama á við um síðustu ákvörðun umhverfisráðherra. Það er því holur hljómur og órökrænn í máli þeirra sem vilja blása til sóknar gegn þessum áformum og tala um að þarna sé á ferðinni aðför fólks sem sé sama um umhverfi sitt. 

Þó svo að það sé ákveðið að nýta hagkvæma virkjunarkosti þá þarf ekki að hefja framkvæmdir fyrr en þörf er fyrir orkuna það er svo annað mál. 

Umhverfisverndarsinnar sem andæfa hagkvæmum virkjunarkostum eins og í Þjórsá eða grípa til fráleitra aðgerða vegna vegagerðar um hraun sem engu máli skiptir koma álíka óorði á náttúruvernd og sagt hefur verið að rónarnir á brennivínið.  Þau skaða málstaðinn í stað þess að vinna honum gagn.

Ég lofa fleiri sólardögum.

Einu sinni var stjórnmálaflokkur í Danmörku sem lofaði fleiri sólardögum, styttri vinnuviku, hærra kaupi og mörgu öðru. Öllum var ljóst líka flokksmönnum að þetta var bara grín. Ég gat ekki varist að hugsa til þessa flokks þegar ég las áramótagrein Guðmundar Steingrímssonar formanns Bjartrar framtíðar í Morgunblaðinu 31. desember s.l. og raunar nokkurra fleiri formanna.

Formaður Samfylkingarinnar virðist horfinn frá vitrænni stefnu í landbúnaðarmálum. Hann virðist horfa framhjá því að í meira en hálfa öld höfum við keppst við með ærnum tilkostnaði að auka útflutning á landbúnaðarvörum til annarra landa og selt kindakjöt svo áratugum skiptir til útlanda undir kostnaðarverði. Dýr stefna það fyrir skattgreiðendur og landsins gæði. Synd að Samfylkingin skuli hafa horfið frá einu af því fáa skynsamlega í stefnu flokksins.

Stefna Katrínar Jakobsdóttur er að halda áfram hallarekstri á ríkissjóði. Áramótagrein hennar er samfelld tala um aukin ríkisumsvif þó engin innistæða sé fyrir auknum ríkisútgjöldum. 

Áramótagrein Jóns Þórs Ólafssonar þingmanns Pírata kom nokkuð á óvart. Hún er vel skrifuð og vísað til mála sem eru mikilvæg, neytendamála, réttarstöðu lántakenda auk ýmis annars. Þá er kærkomið að loksins skuli stjórnmálamaður vísa til Peter Drucker, en hann var tvímælalaust einn besti samfélagsrýnandi meðan hans naut við. 

Af áramótagreinum formanna stjórnmálaflokkanna bar grein Bjarna Benediktssonar formanns Sjálfstæðisflokksins af sem vönduð og vel skrifuð. Ég hefði að vísu kosið að hann hefði fjallað um framtíðarsýn til nokkurra ára í grein sinni, en það gerir því miður enginn af formönnunum.

Enginn formannanna tekur undir hatursyrði Jóhönnu Sigurðardóttur og Steingríms J. Sigfússonar gegn frjálsu markaðshagkerfi. Allir formennirnir byggja framtíðarsýn sína á virku markaðshagkerfi. Sumir tala um nauðsyn ákveðinna breytinga og aukins aðhalds en sú gamla sósalíska sýn þeirra Jóhönnu og Steingríms sem kostuðu okkur svið mikið á síðustu fjórum árum er horfin úr stjórnmálaumræðunni. Það er í sjálfu sér fagnaðarefni og e.t.v. það eina sem mátti greina í áramótagreinunum.