Lögleysa og rannsóknarnefndir.

Nýlega sagði reyndur héraðsdómari af sér sem formaður rannsóknarnefndar um fall sparisjóðanna Ástæðan var að meirihluti nefndarinnar taldi óþarfa að vinna á grundvelli laga.  Sigríði Ingvarsdóttur héraðsdómara er sómi af því að vilja ekki taka þátt í löglausum athöfnum.

Sama staðfesta og virðing fyrir lögum einkenndi því miður ekki störf rannsóknarnefndar Alþingis undir stjórn Páls Hreinssonar. 

Tveir nefndarmenn Rannsóknarnefndar Alþingis, þeir Páll Hreinsson og Tryggvi Gunnarsson, komust að þeirri augljósu niðurstöðu að þriðji nefndarmaðurinn hefði gert sig vanhæfa með ummælum  sínum.  Þeir þorðu hins vegar ekki að standa með sjálfum sér og grundvallarreglum þegar sótt var að þeim. 

Rannsóknarnefnd Alþingis virti ekki meginreglur laga um réttindi einstaklinga og fyrirtækja til hlutlausrar rannsóknar, aðgangs að gögnum og fleira.  Verst var þó vanvirðing nefndarinnar á andmælarétti, sem eingöngu var til málamynda. Það að birta ekki andmæli í hinni prentuðu skýrslu sýndi best hugarfar skýrsluhöfunda. Auk þess var þar um algeran dónaskap að ræða í garð þeirra sem sendu andmæli.

Skýrsla rannsóknarnefndar Páls og félaga var ekki byggð á rannsókn hlutlausra aðila.  Hún er stemmingsskýrsla en ekki vönduð staðreyndaskýrsla.  Þetta sést vel á framsetningu, vali og meðferð upplýsinga. Ýmsir, þ.á.m. forseti Íslands, hafa bent á að skýrslan er full af staðreyndavillum og röngum ályktunum.

Rannsóknarnefnd Páls Hreinssonar túlkaði jafnvel lög á rangan hátt, eins og t.d. meginatriði bankalöggjafar um skilgreiningu á stórum áhættuskuldbindingum. Það hefur Hæstiréttur staðfest.

Rannsóknarnefnd Páls Hreinssonar taldi að ýmis augljós lögbrot hefðu átt sér stað, en lítið hefur frést af ákærum vegna þeirra þegar tæpir 1000 dagar eru liðnir frá útgáfu skýrslunnar.  Þannig hafa menn setið undir sakaáburði skýrsluhöfunda án þess að hafa notið réttlátrar málsmeðferðar.

Það er umhugsunarefni hvort að skipan og vinnubrögð pólitískra rannsóknarnefnda standist grundvallarmannréttindi um réttláta málsmeðferð.  Löglaus vinnubrögð slíkra nefnda eru ávísun á pólitíska misnotkun og pöntuð álit. 

Verndarar sjálftökuliðsins.

Í október 2008 tókst á ótrúlegan hátt að taka yfir rekstur bankanna og  tryggja almenningi bankaþjónustu.  Skipaðar voru skilanefndir sem fengu það hlutverk að koma fram sem stjórnir í viðkomandi fyrirtækjum.  Samið var við skilanefndarmenn um 16.000 króna tímagjald.

Jóhanna Sigurðardóttir og Kúbu-Gylfi Magnússon fordæmdu tímataxta skilanefnda í ársbyrjun 2009.  Þóttust þau ætla að koma böndum á ofurlaun þeirra.  Árangur Gylfa og Jóhönnu í þessu var ekki betri en í öðru sem þau hafa tekið sér fyrir hendur.  Laun í skilanefndum og slitastjórnum lækkuðu ekki undir handleiðslu Gylfa og Jóhönnu.  Þvert á móti hefur komið fram í fréttum að þau hafi fljótt hækkað um 120%.  Þessu til viðbótar var sjálftökuliðinu heimilað að semja við eigin fyrirtæki um þjónustu við þrotabú gömlu bankanna sem þetta sama fólk stjórnar sem skilanefndarmenn.

Samkvæmt lögum um fjármálafyrirtæki hafa skilanefndarmenn og slitastjórnarmenn stöðu stjórnarmanna - auk þess að vera opinberir sýslunarmenn.  Stjórnarmenn í fjármálafyrirtækjum bera ákveðnar skyldur og Fjármálaeftirlitið, sem heyrði undir ráðuneyti Gylfa, og nú Steingríms J. hefur eftirlit með stjórnarmönnum fjármálafyrirtækja. Eftirlitsskylda Fjármálaeftirlitsins var síðan að nauðsynjalausu sérstaklega áréttuð með lögum nr. 78/2011 sem tóku gildi fyrir tæpu einu og hálfu ári.

Gylfi Magnússon og Jóhanna Sigurðardóttir gerðu ekkert til að fylgja eftir stóru orðunum frá 2009 ?  Þau voru  verndarar sjálftökunnar. Nú eru það Jóhanna Sigurðardóttir og Steingrímur J. Sigfússon sem eru verndarar sjálftökuliðsins.  Undan þeirri ábyrgð getur Steingrímur J. ekki vikist þó hann fari ítrekað með fleipur um málið í fjölmiðlum af alkunnum orðhengilshætti. Annað hvort veit Steingrímur J ekki betur, en það sýnir þá vanhæfni hans, eða þá að hann stendur meðvitað með sjálftökuliðinu. 

Sjálftaka skilanefnda og aðgerðarleysi ráðherra.

Umræða um ofurlaun skilanefnda og slitastjórna föllnu bankanna kemur upp reglubundið. Í gær var upplýst um óheyrilegar greiðslur til tveggja aðila skilanefndar Glitnis. Þrátt fyrir umræður og athugasemdir hafa þeir aðilar ekki látið umræðuna um ofurlaunatökur sínar trufla sig heldur gengið stöðugt harðar fram í sjálftökum fyrir sjálf sig og sína.

Í janúar 2010 fyrir tveim og hálfu ári komu þessu mál fyrst til umræðu á Alþingi, þá fordæmdi Steingrímur J. Sigfússon þáverandi fjármálaráðherra og Gylfi Magnússon þáverandi viðskiptaráðherra ofurlaun skila- og slitastjórna. Þessir ráðherrar  hétu því að gera eitthvað í málinu til að koma böndum á ósómann.

Gylfi er horfinn á braut og gerði ekkert. Steingrímur J. Sigfússon situr enn sem valdamesti ráðherrann og gerir ekkert.

Það er ekki von á góðu í landi þar sem ráðamenn tala og tala um það sem þarf að gera en gera ekkert. Lofa að gera, en lyfta síðan ekki litlafingri til eins eða neins.  Þess vegna vex spilling, sjálftaka og vonleysi.

Loksins frábær fréttamennska.

Það er gaman að verða vitni að góðri, vandaðri og framsækinni fréttamennsku eins og í Kastljósi kvöldsins. Því miður gerist það allt of sjaldan en það er ekki þeim fréttamönnum að kenna sem unnu Kastljósþáttinn þar sem sýnt var fram á því miður hvernig stjórnsýslan, Ríkisendurskoðun og Alþingi bregðast hlutverki sínu.

Milljarðar streyma  eftirlitslaust úr ríkiskassanum án þess að nokkur geri alvarlegar athugasemdir við það.

Á sama tíma er sagt frá því að topparnir í slitastjórn Glitnis taki ótrúlegar fjárhæðir í laun og aðrar greiðslur. Þeir Steingrímur J. Sigfússon og þáverandi viðskiptaráðherra Gylfi Magnússon gerðu sérstakar athugasemdir við sjálftöku slitastjórna í umræðum á Alþingi í ársbyrjun 2010. Af hverju gerðu þeir svo ekki neitt.  Ég vildi á sínum tíma að það yrðu kosnar bankastjórnir í föllnu bankana en ekki slitastjórnir. En það þótti of dýrt.   

Jóhannes Kr. Kristjánsson og Sigurður Jakobsson fréttamenn á RÚV eiga heiður skilið fyrir vandaðan þátt og Helgi Seljan spurði beinskeyttra spurninga að vanda.

Væri ekki rétt að einhver þessara fréttamanna önnuðust um fréttir frá Alþingi.

Gott að eiga blaðafulltrúa á RÚV

Blaðafulltrúi Steingríms J. Sigfússonar hafði við hann tvö viðtöl í fréttatíma Ríkissjónvarpsins í gær. Þar lýsti Steingrímur J. því yfir vegna ummæla þingmannanna Atla Gíslasonar og Jóns Bjarnasonar sem fólu í sér að hann væri í þjónustu stórútgerðarinnar, að þessi mál væri í sérstakri skoðun í ráðuneytinu. Steingrímur sagði að þau ákvæði sem voru í frumvarpsdrögum Jóns Bjarnasonar hefðu ekki verið nógu góð og þess vegna væri verið að vinna þau betur.

Trúir þessu nokkur maður?

En það er gott að hafa blaðafulltrúa á Ríkisútvarpinu sem auk þess er líka þingfréttaritari Ríkisútvarpsins til að hjálpa til alltaf  þegar Steingrímur J. er beraður af því að gera eitt og segja annað. Sér í lagi er það gott þegar samþingmenn hans sem hafa lotið forustu hans halda því fram að Steingrímur gangi erinda stórútgerðarmanna.

Velferðarráðherrann Guðbjartur Hannesson er ekki svo lánsamur að eiga blaðafulltrúa á RÚV. Enda var hann tekinn og grillaður í Kastljósþætti í gærkvöldi. Alþjóð gerir sér því góða grein fyrir dómgreindar- og siðleysi Guðbjartar Hannessonar vegna launa mála ríkisforstjóra. Hann hélt að enginn mundi kjafta.

Það er munur að vera tungulipur "málsvari alþýðunnar" og hafa sérstakan blaðafulltrúa á RÚV eins og Steingrímur J. Sigfússon og komast upp með það að tala tungum tveim og jafnvel þrem og sverja af sér vondu málin. Guðbjartur Hannesson velferðarráðherra, nýtur ekki sömu velferðar hjá RÚV.

Vopn gegn Íslandi

Málflutningi í Icesave málinu er lokið. Nokkra athygli vakti að Per Christiansen norskur dómari skyldi víkja sæti vegna fyrri skrifa um ICESAVE en ekki íslenski dómarinn Páll Hreinsson.  Raunar kemur ekki á óvart að Páll hafi ofurtrú á hlutlægni sinni.  Nægir m.a. að benda á að Páll fór bæði með dómsvald í Hæstarétti og framkvæmdavald í stjórn Persónuverndar þrátt fyrir þrígreiningu ríkisvaldsins sbr. 2.gr. stjórnarskrár lýðsveldisins Íslands.

Í málflutningi fyrir EFTA dómstólnum vísuðu andstæðingar Íslands ítrekað til Rannsóknarskýrslu Alþingis. Minna var um djúpar lögfræðilegar skýringar og útlistanir á efni innstæðutilskipunarinnar sem  málatilbúnaðurinn gegn Íslandi byggist á.  Þessi málflutningur andstæðinga Íslands þarf ekki að koma á óvart, enda beint að stöðu eins dómarans.

Erlendu málflytjendurnir  vita sjálfsagt ekki hversu gölluð Rannsóknarskýrslan er, en hún var skrifuð í stemningsstíl af fólki með fyrirfram mótaðar skoðanir.  Skýrsluhöfundar fengu friðhelgi frá refsi- og bótaábyrgð vegna skrifanna – sem nær þó ekki til síðari umfjöllunar – enda hafa þeir forðast að tjá sig um efni hennar opinberlega eftir útgáfudag.

Sjálfsagt vita erlendu málflytjendurnir að Hæstiréttur Íslands telur skýrslu nefndar Páls Hreinssonar ekki sönnunargagn. Þeir vita sennilega líka að Hæstiréttur Íslands hefur staðfest að Rannsóknarnefndin hafði rangt fyrir sér um meginatriði í bankalöggjöf t.d. skilgreiningu á stórum áhættuskuldbindingum.  Spurning er hins vegar hvort þeir vita að 1000 dögum eftir útgáfu Rannsóknarskýrslunnar hefur lítið frést af ákærum vegna þeirra „augljósu“ lögbrota sem Rannsóknarnefnd Páls sagði að hefðu verið framin. Þá má draga í efa að erlendu málflytjendurnir hafi haft það frjótt ímyndunarafl eða verið það gjörkunnugir Rannsóknarskýrslunni að þeir hafi vitað að alþjóðlega fjármálakrísan væri afgreidd á þremur blaðsíðum í skýrslu Páls Hreinssonar eins og það kæmi bankahruni á Íslandi lítið við. – Slík umfjöllun þætti kunnáttufólki  í Evrópu og Bandaríkjunum gjörsamlega fráleit.

Hvað sem vitneskju eða þekkingu erlendu málflytjandanna leið um gildi eða gildisleysi Rannsóknarskýrslu Páls, þá sáu þeir tilvalið tækifæri til að beina orðum sínum beint til hans og vitna í verk hans í því skyni að vinna málið gegn Íslandi.

Leyndarhyggjan

Skorin var upp herör gegn leyndarhyggjunni eins og það var kallað af Samfylkingunni og Vinstri grænum í lok árs 2008 og fram að kosningum 2009. Allt átti að vera opið og gagnsætt. Þáverandi stjórnvöld voru ranglega gagnrýnd harðlega fyrir að halda upplýsingum frá fólki.

Eftir þrjú ár í valdastóli hefur leyndarhyggjan aldrei verið meiri. Steingrímur J. ráðslagast með fjármálastofnanir eins og það væri hans einkamál og leggur hundrað milljarða króna reikning á fólkið í landinu.  Jóhanna pukrast í ráðuneyti sínu á sama tíma og Ögmundur Jónasson tekur geðþóttaákvarðanir einn með sjálfum sér iðulega þvert á log og viðtekna stjórnsýsluhætti.  Velferðarráðherra hækkar laun eins manns þvert á reglur í þeirri von að ekki komist upp um hann.

Loks kemur að Seðlabankanum þar sem leyndarhyggjan er algjör. Pukrast er við að skoða kreditkort fólks á síðkvöldum í fullkominni leyndarhyggju. Deutsche Bank og  e.t.v. nokkrir aðrir stórir fá undanþágu frá gjaldeyrishöftunum í fullkominni leynd.  Strákurinn Már vill ekki láta komast upp um sig.  Farið er á svig við reglur um jafnræði þeirra  sem vilja kaupa gjaldeyri fyrir íslenskar krónur auk annars .

Leyndarhyggjan hefur aldrei verið jafnmikil og núna. Eðlilega. Það er svo margt hjá ríkisstjórninni og stjórnvöldum sem starfa í skjóli hennar sem þolir ekki dagsbirtuna.

Staðinn að því að fara rangt með.

Atli Gíslason alþingismaður flytur mál sitt almennt af hófsemi. Grein hans í Morgunblaðinu í dag "Miskunnsami Samherjinn" ber þess merki. Samt sem áður er mikill þungi í grein Atla. Hann telur t.d. að Steingrímur J. Sigfússon sé pólitískur bandamaður stórfyrirtækja eins og Samherja.

Atli segir það ámælisvert "að atvinnuvegaráðherra sé hvað eftir annað staðinn að því að fara rangt með". Það heitir á almennu máli að segja ekki satt. Rakið er hvernig Steingrímur J. hafi komið í veg fyrir að ákvæði sem áttu að koma í veg fyrir krosseignatengsl í sjávarútvegsfyrirtækjum og aflaheimildir söfnuðust á fárra hendur næði fram að ganga með því að fella niður ákvæði sem flokksbróðir hans Jón Bjarnason hafi lagt til í sínu frumvarpi.

Atli bendir síðan á gott dæmi um þann skolla- og hráskinnaleik sem Steingrímur J. hefur jafnan í orðræðunni. Þannig sagði Steingrímur J. að "Brýnt væri að lögin(um stjórn fiskveiða) verði skýrð og skerpt svo að þau virki sem skyldi" þá fjallaði hann um nauðsyn þess að koma yrði í veg fyrir að aflaheimildir söfnuðust á fáar hendur. Skömmu áður hafði þessi sami Steingrímur J fellt niður ákvæði úr frumvarpi flokksbróður síns sem átti að tryggja að tekið yrði á þeim málum.

Það gildir betur um Steingrím J en nokkurn annan að gott er að hafa tungur tvær og tala hvort með sinni.

Hæfir og vanhæfir dómarar

Per Christiansen norskur dómari við EFTA dómstólinn hefur ákveððið að víkja sæti í ICESAVE málinu vegna vanhæfis. Per telur ekki sæma að sitja í dómnum vegna þess að hann skrifaði blaðagrein um málið. Á sama tíma og Per víkur sæti ákveður Páll Hreinsson dómari við sama dómstól að sitja sem fastast og dæma um ICESAVE þó að hann hafi skrifað um 100 blaðsíður um málið.

Markmið með hæfisreglum er að tryggja hlutleysi og traust á málsmeðferð dómstóls. Þær miða að því að koma í veg fyrir að þeir sem hafa tengsl við málefnið, málsaðila eða eiga hagsmuna að gæta dæmi í málum. Markmið hæfisreglna er ekki eingöngu að koma í veg fyrir að ómálefnaleg sjónarmið hafi áhrif á niðurstöður mála. Þær eiga að auka traust almennings og málsaðila á því að niðurstaðan verði hlutlæg og réttlát.

Vegna fyrri skrifa Páls Hreinssonar um ICESAVE málið er hætt við að Bretar og Hollendingar og jafnvel fleiri geti gert niðurstöðuna tortryggilega ef EFTA dómstóllinn dæmir Íslandi í hag. Dómurinn yrði þá ekki endir á deilunni um ICESAVE eins og menn höfðu vonað.

The Empire strikes back

Í myndaflokknum Star Wars er fjallað um ofurveldið sem vill undiroka alla. Hetjurnar berjast gegn myrku öflunum með Svarthöfða í fararbroddi. Þó góða aflið nái tímabundnum sigrum í þá kemur Svarthöfði og ofurríkið tvíeflt til baka sbr. myndina  "The Empire strikes back".

Í dag gerðu Samtök fjármálafyrirtækja  grein fyrir og birtu skýrslu  um verðtrygginguna þar sem niðurstaðan er sú að verðtryggingin sé alls ekki svo slæm fyrir neytendur þrátt fyrir allt og þó. Við því var að búast eins og í Stjörnustríðs myndunum að ofurveldið léti ekki bugast við goluþyt hugsjónafólks.

Þessi niðurstaða er nokkuð sérstök þar sem að í könnun eftir könnun sem unnin hefur verið af ýmsum aðilum kemur fram að versta lánakerfi húsnæðislána fyrir neytendur í okkar heimshluta  er á Íslandi.

Skýrsluhöfundar fjármálafyrirtækjanna véfengja í sjálfu sér ekki að verðtryggðu lánin séu óhagkvæm fyrir neytendur en komast að þeirri niðurstöðu að Íslendingar geti aldrei notið sömu lánakjara og íbúar nágrannalandanna meðan krónan er við lýði. Auk þess segja skýrsluhöfundar að verðtryggingin skapi hvata fyrir of mikla skuldsetningu neytenda.  

Fjármálafyrirtækin gera það sem þau geta til að halda í þá sérstöðu ófjafnaðarins sem verðtryggingin er. Verðtryggingin er besta og öruggasta lánakerfið fyrir fjármálafyrirtæki. En það versta fyrir neytendur. Það er niðurstaðan þegar grannt er skoðað og líka skýrslan sem kom út í dag. Ásgeiri Jónssyni málsvara skýrsluhöfunda er langt frá því að vera alls varnað og enginn frýr honum vits.