Ranglæti skammsýninnar

Við bankahrun var ákveðið að skattgreiðendur ábyrgðust allar innistæður Íslendinga í íslenskum bönum. Þá gerði VG og Samf  ekki athugasemdir. Fulltrúar fjármagnsaflanna réðu sér lítt fyrir gleði. Ekki var talað um að það hefði mátt fara betur með skattfé eða eyða því í annað.  

Stjórnarsáttmáli ríkisstjórnarinnar segir að stökkbreytt verðtryggð lán einstaklinga almennt skuli leiðrétt að hluta, til að ná fram örlitlu réttlæti. Þá brá svo við að VG og Samfylkingin ákváðu að vera á móti réttlátri leiðréttingu og fengu til liðs við sig helstu fulltrúa fjármagnsaflanna í þingflokki Sjálfstæðisflokksins, Pétur Blöndal og Vilhjálm Bjarnason. Þeir Pétur og Vilhjálmur greiddu síðan atkvæði á móti eins og stjórnarandstaðan þrátt fyrir að hafa samþykkt þetta við stjórnarmyndun. Óneitanlega sérkennilegt bandalag sósíalistanna í VG og Samfylkingunni og fjármagnsfurstana.

Þegar meginhluti gengislána til einstaklinga reyndust ólögmæt þá fengu þeir sem þau tóku leiðréttingu. Talsmenn VG og Samfylkingarinnar lýstu ánægju með það. Afskriftir skulda fyirrtækja og rekstraraðila upp á hundruðir milljarða nutu líka velvilja fjármagnsfurstana, VG og Samfylkingarinnar. 

Þá átti eftir að leiðrétta verðtryggð lán venjulegs fólks sem hafði ekki farið offari í fjárfestingum en tapað miklu vegna galinna verðtryggðra lánakjara og óráðssíu annarra.

Við umræðu um neyðarlögin 2008 og síðar benti ég ítrekað á það sem hlyti að gerast í kjölfar bankahruns og gengisfellingar væri: Í fyrsta lagi mundi þjóðarframleiðsla dagast saman með tilheyrandi tekjuskerðingu. Í öðru lagi yrði verðhrun á fasteignum. Í þriðja lagi mundu verðtryggð lán hækka þó engin væri virðisaukinn í þjóðfélaginu. Af þeim sökum vildi ég láta taka verðtrygginguna úr samabandi. Allt þetta gekk eftir en vegna skammsýni mallaði verðtryggingin áfram og át upp eignir venjulegs fólks. Það var óréttlátt. Ranglæti.  

Venjuleg fasteign lækkaði við Hrun um 65% í Evrum, pundum eða dollurum talið, en verðtryggðu lánin hækkuðu verulega á sama tíma. Það er sú stökkbreyting sem verið er að litlum hluta að leiðrétta hjá venjulegu fólki.

Þessi leiðrétting er lágmarksleiðrétting og kostnaðurinn er þeim Jóhönnu Sigurðardóttur, Gylfa Arnbjörnssyni og öðru áhrifafólki að kenna sem stóð á móti því að verðtryggingin væri tekin úr sambandi á sínum tíma. Sá kostnaður sem ríkissjóður þarf að bera vegna þess að reynt er að ná fram skrefi í réttlætisátt er þeim að kenna sem neituðu að horfast í augu við staðreyndir við Hrun og gera raunhæfar ráðstafanir.

Þessar leiðréttingar kosta mikið fé en eru hluti sanngirnisbóta þar sem galið lánakerfi verðtryggingar fær að viðgangast á neytendalánum.

Mér er með öllu óskiljanlegt að þeir sem hæst gala um félagslegt réttlæti VG og Samf o.fl. skuli í þessu máli samsama sig með fjármagnsöflunum í landinu gegn fólkinu á sama tíma og foringjar þeirra sækja allir um að fá að vera með og njóta sanngirninnar sem þau eru samt á móti.

Þeir eru margir Hamletarnir í íslenskri pólitík þessa dagana.

 

Athugasemdir

[Pétur D. (IP-tala skráð) 14.11.2014 kl. 01:09]

Pétur Blöndal var ekki á móti leiðréttingum og höfuðstólslækkunum, heldur á móti því að einnig þeir voru með eldri lán sem ekki sátu uppi með stökkbreytt húsnæðislán nytu líka góðs af. Þ.e. húseigendur sem ekki hefðu lent í neinum harðindum þegar kreppan skall á. Þess vegna greiddi hann atkvæði á móti.

[Jón Magnússon, 14.11.2014 kl. 09:21]

Hvað sem því liður Pétur D þá hefur Pétur Blöndal snúið við blaðinu núna og telur framkvæmdina góða og ég get ekki annað séð en að hann styðji þetta núna. Fott hjá honum.

[Ómar Ragnarsson, 14.11.2014 kl. 09:51]

Þegar neyðarlögin voru sett með nauðsynlegu forgangshraði og ákveðið að sparifé fólks yrði tryggt, var því miður enginn tími til að skoða málið nema í sjónhendingu. 

Mig grunar að flestir þingmenn hafi haft venjulegt sparifé og innistæður í huga. 

Hvað verðtrygginguna snertir voru margir fletir á því máli, og skerðing hennar eins og þú lagðir til hefði sennilega verið ein skásta lausnin. 

[Jón Magnússon, 14.11.2014 kl. 13:09]

Hún var besta lausnin Ómar og var fær á þeim tíma sem neyðarlögin voru sett en ekki löngu síðar. Það var rangt að tryggja allar innistæður. Það var líka rangt að tryggja ýmislegt annað sem var gert með vafasömum tilfærslum í kjölfar Hrunsins. Þingið var aldrei spurt um tyggingu á innistæðunum.

Verðtryggingin er eitur Ómar sem viðheldur galinni peningamálastjórn í landinu þar sem þeir ábyrgu tapa alltaf. Ef við getum ekki tryggt eðlilegt lánakerfi með krónunni verðum við að skipta um gjaldmiðil.

[Gunnar Heiðarsson, 14.11.2014 kl. 14:57]

Ég hef aldrei getað skilið hvers vegna gerður var greinarmunur á því hvar fólk geymdi sitt sparifé, þegar ákveðið var að tryggja innistæður landsmanna, haustið 2008.

Sumir áttu innistæður í bönkum og fengu þær tryggðar, aðrir og sennilge flestir, áttu innistæður í sinni fasteign, höfðu valiða að setja sitt sparifé frekar í fasteign en að geyma það á bankabók. Sú innistæða var ekki tryggð.

Aðgerðirnar nú er vissulega plástur á þann mismun, sem vissulega má þakka og gleðjast yfir. Þó vantar mikið uppá að eignarhluti fólks í þeirra fasteignum nái því að verða samur og fyrir hrun.

Gleðjumst yfir því að loks skuli þessi hópur fá smá leiðréttingu á sínum innistæðum, sínum sparnaði.

Gleðjumst yfir því að stjórnvöld hafi sýnt að þau hafa kjark til verka.

[Hallgrímur Viktorsson (IP-tala skráð) 14.11.2014 kl. 15:05]

Hvað er forsendubrestur?Hvenær er forsendubrestur?Ef fjármálastofnun veldur slíkum bresti á þá að leiðrétta það en ekki ef það er í boði ríkisvaldsins(eftir 1980).Hvað þarf til svo að aftur verði hrópað"Forsendubrestur"?Verður það hlutverk komandi kynslóða að borga lán annarra með sköttum sínum eins og nú er staðreynd?Það vakna ýmsar spurningar, Jón.

[Marinó G. Njálsson, 14.11.2014 kl. 16:40]

Ég held, Ómar, að þingheimur hafi nú ekki verið svo vitlaus að halda, að tryggja þyrfti innstæður upp í topp til að verja venjulegt sparifé og innistæður.  Ég hef bent á það áður og get alveg endurtekið það hér.  Ástæðan fyrir þessari víðtæku vernd innstæðna var líklegast innlán lífeyrissjóða, stéttarfélaga og ekki síst fyrirtækja.  Innlán lífeyrissjóðanna í bankakerfinu námu minnst 50 ma.kr. (tala sem fyrrverandi formaður Landsamtaka lífeyrissjóða nefndi einhvern tímann), þegar maður skoðar svo reikninga stéttarfélaganna, þá eru milljarðar, ef ekki milljarðatugir á innlánsreikningum þeirra, sjúkrasjóða þeirra, orlofssjóða og hvað þessir sjóðir heita allir.  Nú innstæður fyrirtækja var í raun meiri nauðsyn að verja en almennings (þó ekki muni miklu).  Ástæðan er einföld.  Þjóðfélagið hefði stöðvast á stundinni, ef fyrirtæki hefðu misst innlán sín.

Við eigum hins vegar ekki að agnúast út í það sem var gert vel, en skoða hvað hefði verið hægt að gera betur.  Ef við drögum ekki lærdóm af því sem fór úrskeiðis, þá verðum við ekki viðbúin næst (sem vonandi verður ekki).

[Guðbjörn Guðbjörnsson, 17.11.2014 kl. 13:27]

Líkt og svo oft áður er ég þér 100% sammála!

[Jón Magnússon, 17.11.2014 kl. 16:04]

Já Guðbjörn ég hef ekki orðið var við annað en við værum það í flestum málum.

[Sigurður M Grétarsson, 17.11.2014 kl. 23:12]

Það er með ólíkindum að fullyrðingar um að þessi kostnaður sé Johönnu og Steiongrími að kenna af því að þau neituðu að taka vístiöluna úr sambandi komi frá Lögfræðingi. Lögfræðingar vita að meðan verðtrygging hefur ekki verið dæmd ólögleg þá er þessi vísitöluhækkun eignarréttarvarin eign lánveitaenda og það var því ekki hægt að taka vísitöluna úr sambandi vegna þess að slík aðgerð hefði aldrei staðist eignarréttarákvæði stjórnasrskrárinnar. Og það er líka lítilmannlegt að kenna slökkviliðinu um tjón í eldsvoða. Það eru brennuvargarnir sem eru akkrúrat þeir flokkar sem nú eru í ríksstjórn sem eiga þá sök og þá skömm skuldlaust.

Hvað varðar tryggingar innistæða þá báru skattgreiðendur ekki kostnað af því nema í tilfelli Sparisjóðs Keflavíkur sem fór svo kyrfilega á hausin vegna glæpsamlegrar hegðunar stórnar hans sem jafnaðist fyllilega á við hegðan þeirra sem stjónruðu viðskiptabönkunum. Síðan kom til allt of hátt verðmat á eignum hans sem lét líta svo út fyrir að hann ætti fyrir skuldum sem villti stjórnvöldum sýn. Hann var allan tíman ógjaldfær.En lylilatriðið er þó það að fyrir utan Sparisjóð Keflavíkur var ekki um að ræða útgjöld úr ríkissjóði sem hægt hefði verið að nota í annað.

Það sama á við um gengislánin. Þar sem kaup nýju bankanna á skuldabréfaöfnum gömlu gankanna voru háð ndurskoðunarákvæði þá lenti tapið af því að gengislánin voru dæmd ólöglega á þrotabúum gömlu bankanna en hvorki skattgreiðensum né nýju bönkunum.

En niðurgreiðsluaðgerðir núverandi stjórnvalda eru á kostnað skagreiðenda og þar með er val um að setja peningana í annað. Það að megin hluti 100 milljarða greiðslan úr ríkissjóð skuli fara til fólks með góðar tekjur og góða eiginfjárstöðu sem þar að auki er með sín húsnæðisviðskipti í hagnaði og varð því aldrei fyrir neinum forsdndubresti segir allt sem segja þarf um þessa glórulausu aðgerð.