Verður þetta ástand hér?

Bandaríska hagkerfið hefur verið  rekið með miklum viðskiptahalla eins og íslenska hagkerfið. Uppsveiflan í bandarísku efnahagslífi á undanförnum árum hefur verið vegna mikillar einkaneyslu og eyðslu. Sparnaður er miklu minni en í nágrannalöndum okkar. Við höfum farið að með sama hætti og Bandaríkjamenn nema hvað við höfum þvingaðan sparnað í lífeyriskerfinu en erum miklu skuldsettari.

 Lækkun fasteignaverðs í Bandaríkjunum hefur verið það mikil undanfarið að veðsetningar standa iðulega ekki undir veðsetningum sem fullnægjandi tryggingar.  Um þetta var ítarlega fjallað í ritinu The Economist fyrir nokkrum vikum.

Hvað okkur varðar er spurningin hvað gengur lengi að vera með skuldsetta velmegun og kaupæði vaxandi skuldir heimilanna og vaxandi skuldir við útlönd. Hvað gerist þá í verðtryggða samfélaginu? Af  hálfu stjórnvalda hefur verið látið reka á reiðanum og genginu haldið uppi á fölskum forsendum. Okkar staða getur orðið mun alvarlegri eftir nokkra mánuði en það sem fólk er að upplifa núna í Bandaríkjunum.

Þjóðinni liggur á að við næstu Alþingiskosningar verði valið fólk sem veit um hvað það er að tala og hefur lausnir. Atvinna, uppbygging, afnám verðtryggingar á lánum og alvöru gjaldmiðill er forsenda þess að við lendum ekki í efnahagslegum hremmingum.

Bandarísk væntingavísitala lækkar

Athugasemdir

[Þorsteinn Sverrisson, 24.4.2007 kl. 16:47]

Sæll Jón. Guðmundur Óafsson sagði í grein í mbl árið 2001 íslenski viðskiptahallinn væri góðkynja.  Þ.e. aðallega tilkominn vegna þess að erlendir bankar lána íslenskum fyrirtækjum og ef þau standa ekki undir skuldbinginum þá bitnar það á lánadrottninum.
http://www.mbl.is/mm/gagnasafn/grein.html?grein_id=606081

Öðru máli gegnir um viðskiptahalla vegna skuldsetningar ríkissjóðs en því er ekki til að dreifa hérlendis þar sem núverandi ríkisstjórn er nánast búin að greiða niður erlendar skuldir.

Er ekki eðlilegt að það sé viðskiptahalli í hagkerfi sem er í örum vexti?  Ég heyrði einhversstaðar að það hefði verið samfelldur viðskiptahalli í bandaríkjunum í meira en 100 ár meðan hagkerfið þar var að byggjast upp.

[Hjörtur J. Guðmundsson, 24.4.2007 kl. 18:24]

Hvaða "alvöru gjaldmiðil" ertu að tala um? Er stefna Frjálslynda flokksins að ganga í Evrópusambandið og taka upp evruna?

[Jón Magnússon, 24.4.2007 kl. 18:32]

Alvöru gjaldmiðill er t.d.gjaldmiðill sem tengdur er vegnu meðalgengi helstu viðskiptaþjóða. Það þarf ekki að vera Evra. Hjörtur ég reikna með að þú þekkir stefnu Frjálslynda flokksins í þessum málum. Við stefnum ekki að aðildarumsókn.

[Sævar Helgason (IP-tala skráð) 24.4.2007 kl. 21:17]

Þú talar um afnám verðtryggingar lána, Jón.

Hvað með lífeyrissjóði landsmanna. Á að brenna þá upp eins og gerðist á árunum fyrir verðtryggingu þeirra ?

Hvernig ætlar þú að gæta hagsmuna eftirlaunaþega ef verðtrygging ævisparnaðar þeirra verður afnumin ? 

[Halldór Jónsson, 24.4.2007 kl. 23:08]

Allt þetta tal byggist á því, að Jón vill ekki að sá sem fær 20 milljónir að láni borgi ekki 20 milljónir  til baka með lægri vöxtum vegna verðtryggingarinnar. Ef hann vill þetta ekki þá geta allir, sem eru lánshæfir fengið sömu upphæð lánaða í evrum. Þeir borg í evrum til baka plús vexti. Af hverju tuðar þjóðin á útvarpi Sögu um þetta allan daginn og frjálsyndi flokkurinn drynur bassann eins og trunt trunt og tröllin í fjöllunum. Af hverju vilja þeir hagsmuni skuldara umfram þeirra sem reyna að spara ? Eru frjálslyndir á móti ráðdeild og sparnaði ? 

[Jakob Falur Kristinsson, 25.4.2007 kl. 09:21]

Þú hefur hvergi séð að Frjálslyndir tækju hagsmuni skuldara umfram þá sem reyna að spara.  En hversvegna má ekki afnema verðtryggingu þegar verðbólgan væri komin niður í 2-3%  eins on núverandi stjórvöld fullyrða að verði komið um næstu áramót.  En vandamálið er að öll efnahagsstjórn núverandi ríkisstjórnar hefur verið tómt rugl.  Frjálslyndir eru ekkert á móti ráðdeild og sparnaði og þótt flokkurinn sé ekki með á stefnuskránni Evrópuaðild er ég samt þeirra skoðunar að við ættum að Evrópuaðild og hefur Þorsteinn Pálsson fv. forsætisráðherra fært fyrir því góð rök.  Allt tal um að við missum yfirráðin yfir okkar fiskimiðum er bara bull og fyrir liggur að við hefðum örugglega full yfirráð yfir landhelginni innan 12 mílna og ættum mun meiri sögulegan veiðirétt innan 200 mílna landhelgi en aðrar þjóðir og eitt gerir ESB, það tekur sérstakt tillit til strandbyggða. Ég sé ekki betur en að með núverandi fiskveiðistjórnunarkerfi séum við að útrýma okkar helstu nytjastofnum og örfáir aðilar eru að fá yfirráðaréttin yfir mest öllum kvótanum, semér í raun sameign allrar þjóðarinnar.  Við færum örugglega ekkert verr út úr því þótt kvótanum yrði úthlutað frá Brussel í stað skrifstofu LÍÚ.  Þetta hefur bara verið hræðsluáróður og ekkert annað og af því Sævar Helgason talar um að lífeyrissjóðirnir brynnu upp ef verðtrygging yrði afnumin, þá er það svo með mig sem er öryrki eftir slys að minn lífeyrissjóður er af mér tekinn í formi skatta og skerðinga á bótum og sama er hjá ellilíeyrisþegum þessa lands. 

[Svavar Friðriksson (IP-tala skráð) 25.4.2007 kl. 10:10]

Mig langar að vita hvaða hugmyndir Frjálslyndi flokkurinn er með varðandi afnám verðtryggingar.  Hvernig sú framkvæmd ætti að vera, t.d. á hvaða tímabili og annað slíkt.  Maður spyr sig líka hvernig standi á því að Ísland sé eina ríkið í veröldinni sem er með þessa verðtryggingu á húsnæðislánum?  Má ekki afnema verðtrygginguna af húsnæðislánum í áföngum án þess að hrófla við lífeyrissjóðum?

Það eru til aðrar leiðir eins og t.d. fastir vextir, lán með jöfnum afborgunum í stað annuitet.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 25.4.2007 kl. 16:47]

Þessi umræða um afnám verðtryggingar er eitt af mörgum dæmum um popúlisma og bullstefnu Frjálslynda flokksins, sem engin innistæða er fyrir þegar málin eru skoðuð af skynsemi.

Verðtryggingin er engan veginn slæm í sjálfri sér.  Verðtryggð lán eru með föstum vöxtum, jafngreiðslulán og til langs tíma.  Greiðslubyrði af þeim er mjög stöðug og helst almennt í hendur við kaupmátt fólks (þ.e. verðlag, þar á meðal laun).  Vegna þess að verðbólguáhætta er engin geta vextir verið tiltölulega lágir á þessum lánum.

Óverðtryggð lán eru allt annar hlutur.  Þau eru yfirleitt með breytilegum vöxtum (það lánar enginn óverðtryggt til 25-40 ára á föstum vöxtum nema þeir séu þá því hærri og innifeli ríflegt verðbólgu- og áhættuálag).  Það þýðir að greiðslubyrði sveiflast verulega eftir vaxtastigi í landinu, miklu meira en greiðslubyrði verðtryggðra lána.  Um þessar mundir væru t.d. afborganir af dæmigerðu óverðtryggðu láni með breytilegum vöxtum gríðarlega háar og væru að sliga heimilin í landinu.  Má segja að eini kostur þeirra væri að peningamálastjórnun Seðlabankans myndi þá bíta mun betur en nú er.

Bankarnir hafa boðið óverðtryggð lán til húsnæðiskaupa og erlendu lánin sem margir taka í dag eru líka valkostur á markaðnum.  Af hverju í ósköpunum ættum við að fækka valkostum á lánamarkaði með valdboði hins opinbera?  Af hverju ekki bara að leyfa neytendum að velja eins og hingað til?  Getur Frjálslyndi flokkurinn ekki fundið sér eitthvað gáfulegra til að berjast fyrir, af nógu er að taka?

[Halldór Jónsson, 25.4.2007 kl. 23:18]

Bravó Vilhjálmur,hvort sem þeir skilja þetta eða ekki þá er þetta sannleikurinn allur

[Einar Ben, 25.4.2007 kl. 23:43]

Hverning stendur á því að löndin í kringum okkur geta boðið uppá húsnæðislán á lægri vöxtum en þekkjast hér og án verðtryggingar, ef við getum það ekki......

Þegar verðbólgu markmiði SÍ er náð, 2,5%, þá sé ég ekkert því til fyrirstöðu að ekki sé hægt að afnema verðtryggingu lána hér.

Dæmi:

20 millur á 5% vöxtum í erlendri mynt kostar 40 millur yfir 40 ár.   

20 millur á 5% vöxtum í íslenskum verðtryggðum kr. miðað við 2,5% verðbólgu kostar 78,5 millur yfir 40 ár.

Þe. 38,5 milljón króna munur, er þetta eðlilegt?

Þegar stórt er spurt.

kv. af skaga.

[Einar Ben, 25.4.2007 kl. 23:46]

Afsakið þetta er ekki allskostar rétt hjá mér.

Að frádregnum höfuðstóli þá er kostnaðurinn annarsvegar 20 milljónir og hinsvegar 58,5 milljónir.......

kv. af skaga

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 26.4.2007 kl. 01:22]

Dæmið er ekki svona einfalt, Einar - verðbólgan hverfur ekki bara fyrir einhverja töfra.  Ef íslensk verðbólga er meiri en erlend þá veikist krónan sem því nemur, til lengdar litið - það segir hagfræðin okkur.  Og þá stendur erlenda lánið ekki í 40 milljónum króna eftir 40 ár, heldur hærri upphæð.  Þar að auki held ég að þú fáir varla fasteignalán í evrum til 40 ára á 5% föstum vöxtum.  En þessi umræða er hvort sem er um keisarans skegg, því af hverju eiga neytendur ekki einfaldlega að hafa báða valkostina og velja sjálfir?  Hvaða gagn gerir sú stefna Frjálslyndra að banna annan valkostinn?

Þar að auki er vandinn sem þú ert að lýsa í raun ekki vandi verðtryggingar heldur hárra vaxta í krónu.  Vextir verða alltaf háir í íslenskri krónu vegna þess að hún er sveiflukennd örmynt.  Eina alvöru lausnin fyrir íslenska neytendur er að ganga í Evrópusambandið og taka upp evru, en Frjálslyndir eru sem kunnugt er á móti því.   Ég held reyndar að íslenska hagkerfið sé á hraðri leið yfir í evrur hvort sem stjórnmálamenn ákveða það eður ei.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 26.4.2007 kl. 01:35]

Örstutt viðbót: ég fór á heimasíðu Danske Bank og sló upp lánakjörum þeirra í húsnæðislánum í DKK.  Þeir bjóða engin löng lán með föstum vöxtum, en lengstu lánin eru til 30 ára, með fljótandi vöxtum.

[Svavar Friðriksson (IP-tala skráð) 26.4.2007 kl. 10:29]

En finnst þér ekkert óréttlátt að íslensku bankarnir eru stikkfríir varðandi hækkun á verðbólgun?  Allur verðbólguskellurinn flyst yfir á lántakann en bankinn fitnar bara enda með veðsetningu lána í fasteignum og geta í versta falli hirt hana og selt eða leigt.  Sem betur fer hefur fasteignaverðið haldið í við verðbólguna enda skuldir heimilinna mest megnis verðtryggð.

Gleymum því ekki að verðtryggingin var sett á til að hindra að lífeyrissjóðirnir myndu ekkii brenna upp(1979 ef ég man rétt).  Barn síns tíma og fyir löngu tímabært að við leggjum niður þennan vágest enda er það væntanlega bara spurning um tíma hvenær dyrnar opnast almennilega fyrir okkur að erlendu lánsféi.  Bankarnir hafa nú ekki verið að mæla mikið með erlendum myntkörfum enda hagnast ekkert eins mikið á þeim.  Núna reyndar eru Glitnir að auglýsa blönduð lán enda gengi krónunnar í hámarki og einstaklega óhagstætt fyrir kúnnann að taka erlent lán.  En bönkunum er skítsama um velferð skjólstæðings síns.  Bara spurning um að græða og helst að græða sem mest og hirða síðan fasteignina og helst fasteignina hjá þeim sem skrifuðu undir sem ábyrgðarmenn líka.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 26.4.2007 kl. 12:42]

Í fljótandi vöxtum eru bankarnir alveg jafn stikkfrí varðandi verðbólgu, þeir hækka bara vextina í samræmi við verðbólgustigið hverju sinni.  Þú finnur engan lánveitanda í heiminum sem er tilbúinn að lána peninga án þess að fá þá til baka jafnverðmæta að viðbættum vöxtum.  Að halda annað er einfaldlega barnalegt.

[Halldór Jónsson, 26.4.2007 kl. 13:13]

Allt ber að sama brunni. Frjálsyndir vilja fá lánað og borga minna en þeir fengu til baka. Vilja það ekki allir, þeas fyrir sig prívat og persónulega. En hver vill þá eiga lánsfjármagnið ? Vill Frjálsyndi flokkurinn reka þann banka ? Vill Jón Magnússon vera bankastjóri í þeim banka ? Af hverju eru menn að berja hausnum við steininn og heimta gjafir ? Hver á að tapa þegar skuldarinn græðir ? Og svo gleyma menn að það er verðbólga líka í evrulöndum. Evran verður bara hálf evra eftir 25 ár. Þessvegna eru breytilegir vextir

[Einar Ben, 26.4.2007 kl. 23:28]

Vilhjálmur, ég talaði um lán í erlendri mynt, ekki endilega evrur, í dag er banki á íslenska markaðnum sem býður uppá lán í erlendri mynt, þar er miðað við Libor vexti í myntkörfu og er td. hægt (í dag) að fá lán í körfu með 50% yen og 50% franka á 3,68% vöxtum. Libor vextir eru breytilegir, eðlilega.

Þessi lán eru vissulega háð genginu, en er það ekki einnig staðreynd að td. gengisfellingar hafi áhrif á verðbólguna, og þar með vísitöluna?

Í Danmörku er hægt að fá lán á breytilegum vöxtum til 30 ára, með vaxtalofti sem er 5%, það er líka hægt að fá lán á föstum 4 eða 5% vöxtum til 30 ára.

Og eins og Halldór bendir réttilega á að þá er einnig verðbólga í öðrum löndum, en hið einkennilega er að þar er ekki verðtrygging, merkilegt að þessar þjóðir séu ekki löngu komnar á hausinn.....!

Það er á hreinu að þegar ég hef lokið við húsbygginguna sem ég er að fara af stað með, þá mun ég taka erlent lán, í jenum, frönkum og jafnvel evrum, og spara með því ca. 1.000.000 kr. á ári, í 40 ár.

og hana nú.....(sagði hænan............)

kv. af skaga.

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 27.4.2007 kl. 15:07]

Endilega, Einar - gerðu þetta svona ef þér sýnist það hagstætt.  En af hverju þarf að banna verðtryggingu?

Ég er sammála Jóni Magnússyni um að krónan er ónýt, en ég skil ekki ályktunina sem hann dregur af því.  Hann virðist ekki vilja taka upp Evru, en hvað vill hann þá?  Taka upp dollara? 

[Sævar Helgason (IP-tala skráð) 27.4.2007 kl. 20:16]

Þar sem Jón Magnússon þingmannsefni Frjálslyndraflokksins hefur ekki gefið nein svör við þeirri fyrirspurn sem ég beindi til hans hér á þessum vef,þá lít ég svo á að þetta verðtryggingarmál lánaskuldbindinga sé með öllu óabyrgt hjal og að engu hafandi...

[Vilhjálmur Þorsteinsson, 28.4.2007 kl. 23:24]

Jón hefur engum athugasemdum svarað um verðtrygginguna, en heldur ótrauður áfram að berja hausnum við sama steininn á bloggi sínu.  Sem sagt, engin rökleg umræða um málið.