Tilraun til hvítþvottar?

Áttar fólk sig ekki á að skýrslan um lífeyrissjóðina var unnin fyrir þá á þeirra forsendum. Skýrslan greinir frá þekktum staðreyndum þó fólk hafi ekki áttað sig á hversu gríðarlegt tap þetta var.  En þar sem skýrslan var unnin fyrir lífeyrissjóðina þá var það ekki verkefni nefndarinnar að sýna fram á bruðlið og sóðaskapinn.

1. Það er ekki sagt frá dýru boðsferðunum sem stjórnarmenn og starfsmenn lífeyrissjóða fóru í á vegum banka og útrásravíkinga.
2. Það er ekki sagt frá hagsmunaárekstrum nema ör örlítið
3. Það er ekki sagt frá bruðlinu í lífeyrissjóðunum.
4. Það er ekki sagt frá ofurlaununum sem stjórnendur lífeyrissjóðanna voru með.

Af hverju er ekki sagt frá þessu?

Af því að það var ekki verkefni nefndarinnar. Lífeyrissjóðirnir borga fyrir það að koma eins vel út og mögulegt er eftir að hafa tapað rúmum fjárlögum.  Formaður lífeyrissjóðasambandið lýsti síðan ánægju sinni með störf nefndarinnar.

Mennirnir sem töpuðu 480 milljörðum halda því síðan fram að það megi ekki í neinu slaka varðandi verðtrygginguna.  Þarf eitthvað að tala við þá meira um það?

Með sólgleraugu í rigningunni

Nýr fjármálaráðherra, sem  ráðin var um áramótin, í  nokkurra mánaða starfsmenntun í ráðherradómi, af vinkonu sinni Jóhönnu Sigurðardóttur, hefur lært mikið á stuttum tíma. Hún hefur þegar lært af fyrrverandi fjármálaráðherra að setja upp sólgleraugu í rigningunni og segja þjóðinni að það sé sól úti í fjármálunum þó allir aðrir sjái að það hellirignir.

Í dag hélt hún ræðu á sundrungarfundi í Samfylkingunni og sagði þar að nú væru öll merki um batnandi hag. Þessi ræða er flutt á sama degi og fjölmiðlar skýra frá því að verðbólga sé á uppleið og mælist nú 6.5% á ári.

Þegar horft er á hlutina með sólgleraugum fjármálaráðherra þá skiptir það ekki máli þó að verðbólga sé á uppleið og mælist nú mest á Evrópska efnahagssvæðinu. Þá telur hún enga ástæðu til að vandræðast með það að skuldir heimilanna hækki um  4 milljarða á mánuði.

Ekkert af því sem fjármálaráðherra talar um er henni að kenna eða þakka. Hún hefur ekki enn náð að setja sitt mark á ríkisfjármálin og verður að öllum líkindum farin úr embætti áður en hún gerir það.  Þegar rýma þarf fyrir nýjum lærlingi á fjármálaráðherrastól ríkisstjórnarinnar.

Það veldur áhyggjum að hlusta á ráðherrann flytja gömlu ræðuna hans Steingríms J. með öllum sömu formerkjunum þó með öðrum áherslum sé. 

Að sjálfsögðu mætti Steingrímur J. á fund Samfylkingarinnar til að fylgjast með lærlingnum og hefur vafalaust líkað vel að fá svona velheppnað endurvarp í ríkisstjórnina. 

Ofurvald sérfræðinnar og skuldir heimilanna

Þegar Jóhanna Sigurðardóttir flutti stefnuræðu ríkisstjórnar sinnar í annað sinn brutust út mikil mótmæli við þinghúsið. Í framhaldí af því setti örvæntingarfull Jóhanna málið í nefnd.

Niðurstaðan var að koma til "aðstoðar" þeim heimilum sem gátu ekki borgað neitt og ekki var hægt að innheimta neitt hjá. Ekkert skyldi gefið eftir af "innheimtanlegum skuldum"

Eftir að gengisbundin lán voru dæmd ólögleg gerði forsætisráðherra grein fyrir að "aðstoð" við heimilin næmi 144 milljörðum. Megin hluti þessarar "aðstoðar" var vegna niðurfærslu ólögmætra gengislána.

Forsætisráðherra fann því nýtt hugtak um það þegar lánastofnanir fara að lögum eða afskrifa óinnheimtanlegar skuldir. Það heitir "aðstoð við heimilin í landinu fyrir tilstuðlan ríkisstjórnarinnar."

Þegar þessi blekkingaleikur dugði ekki og ábyrgir fjárfestar í húsnæði og ábyrg heimili sættu sig ekki við óréttlæti verðtryggingarinnar, þá setti forsætisráðherra málið til Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands. Ítrekað er kallað í þá stofnun þegar ríkisstjórna þarf að fá sérfræðilegan stimpil á stjórnmálalega afstöðu sína. Stofnunin hlýðir alltaf kalli ríkisstjórnarinnar eins og hundur húsbónda sínum.

Í október s.l. lagði forsætisráðherra fyrir Hagfræðistofnunina að meta kostnað við tillögur um leiðréttingu á stökkbreyttum höfuðstólum miðað við gefið svigrúm. Af sjálfu leiddi að Hagfræðistofnunin fann ekkert svigrúm. Að vísu höfðu þeir ekki allar upplýsingar til að reikna út jöfnuna. Þeir giskuðu þá bara á það sem upp á vantaði. Flott vísindi það.

Hagfræðistofnun reiknaði það sem fyrir hana var lagt á þeim grundvelli sem fyrir hana var lagt auk nokkurra ágiskana og fékk út þá niðurstöðu sem fyrir hana var lagt.

Forsætisráðherra bað ekki um að reiknað yrði á vísindalegan hátt óeðlilegur hagnaður lánastofnana, banka, íbúðarlánasjóðs og lífeyrissjóða vegna hækkana höfuðstóla verðtryggðra húsnæðislána þann frá 1.10.2008 til dagsins í dag. Þennan tíma hefur enginn virðisauki verið í þjóðfélaginu. Verðtryggðu lánin hafa samt hækkað um 180 milljarða.  

Það var ekki beðið um að reikna út líkur á jákvæðum þjóðhagslegum áhrifum og aukningu þjóðarframleiðslu í framhaldi af leiðréttingu á skuldum heimilanna. Skilningur á því er ekki lengur fyrir hendi í ríkisstjórninni eftir síðustu útskiptingar ráðherra.

Hagfræðistofnun segir að það kosti um 200 milljarða að leiðrétta höfuðstóla verðtryggðra lána þ.e. færa þá niður til þeirrar vísitölu sem var við bankahrunið 1.10.2008. Raunar svipaða tölu og verðtryggingarránið hefur kostað lántakendur frá bankahruni. 

Það er athyglivert að það er alltaf talað um kostnað lánastofnana. Það er aldrei talað um kostnað lánþega vegna vísitöluránsins.  Það er ekki talað um leiðréttingu höfuðstóla á grundvelli jafnstöðu lántaka og lánveitenda, heiðarleika og sanngirni.

Mig minnir að Winston Churchill hafi einu sinni sagt að það væri til lygi, tóm lygi og tölfræði. Tölfræðin var hin vísindalega nálgun þess tíma. Hjá Jóhönnu er aðgerðarleysið sveipað með því að setja mál í nefnd, segjast gera eitthvað sem ekki er gert og biðja um vísindalegt álit með fölskum formerkjum.

Réttlætið verður ekki sótt til Jóhönnu Sigurðardóttur eða meðreiðarsveina hennar. Hún og ríkisstjórn hennar ætlar ekkert að gera. Það er algjörlega ljóst.

Nú er tími til kominn að þingflokkur Sjálfstæðisflokksins bretti upp ermar og móti strax tillögur um lausn skuldasvanda heimilanna, afnám verðtryggingar og niðurfærslu höfuðstóla eins og samhljóma ályktanir Landsfundar Sjálfstæðisflokksins kveða á um.

Niðurfærsla skulda heimilanna, afnám verðtryggingar og niðurfærsla höfuðstóla verðtryggðra lána gerist á grundvelli pólitískrar stefnumótunar.

Ekki með reikniformúlum þar sem réttlætið er alltaf stærð sem skilin er útundan.

Landssala, nauðung og hungursneyð

Kínverjar, Saudi Arabar, Suður Kóreumenn, Indverjar og fleiri hafa á undanförnum árum keypt gríðarleg landssvæði víða um heim af fátækum þjóðum. Þær þjóðir sem fallast á að selja landið sitt eru venjulegast í mikilli neyð. Landssalan er réttlætt með því að hagvöxtur aukist og kjör batni við að fá erlent fjármagn inn í landið á grundvelli landssölu.

Í nýrri skýrslu segir að vegna landssölu þurfi ríkisstjórn Ethíópíu að þvinga tugi þúsunda af fátækasta fólkinu í landinu til að flytja frá frjósömu landi sem hefur verið selt til fjárfesta í  Saudi Arabíu og Indlandi. Fólkið er neytt til að flytja í þorp þar án skólar, sjúkrastofnana og hreins vatns.  Þegar hafa 20.000 manns verið flutt frá landssvæðum sem ættbálkarnir hafa búið á öldum saman. Búist er við að þegar upp verður staðið hafi 1.5 milljón manns verið flutt nauðungarflutningum vegna landssölunnar.

Indverjar og Saudar taka yfir frjósamt land í Gambella héraðinu, á stærð við Lúxemborg til ræktunar til útflutnings í ágóðaskyni. Þegar hefur til viðbótar verið selt land á stærð við Belgíu til erlendra fjárfesta.

Í dagblaðinu Daily Telagraph á miðvikudaginn er fullyrt að víðtæk mannréttindabrot fylgi nauðungarflutningunum, handtökur af tilefnislausu, einangrun, líkamsmeiðingar, nauðganir og fleira.

Það er ekki alltaf gull og grænir skógar sem fylgja því að selja landið sitt.

Þeir Samfylkingarmenn og taglhnýtingar þeirra sem vildu ólmir selja gríðrlegt land í Þingeyjarsýslu til Kínversks fjárfestis ættu að skoða það hvort það sé ekki betra að þrengja aðeins að sér í núinu og spara í ríkisrekstrinum til  hagsbóta fyrir framtíðina í stað þess að fórna landinu vegna skammtímasjónarmiða.

Þeir sem ólmast yfir því að innanríkisráðherra neitaði að selja Grímsstaðalandið og stóð að málum með lögformlegum hætti, ættu að gaumgæfa, hvort það hefði verið landi og þjóð til blessunar á sínum tíma að selja Gullfoss.

Landsbyggðin borgar eða við öll.

Ríkisstjórnin hefur aukið skattheimtu á flugstarfsemi á rúmu ári um 400 milljónir. Hluti af þessari skattlagningu er vegna átrúnaðar ríkisstjórnarinnar á draugasöguna um hnattræna hlýnun af mannavöldum.

Þessi aukna skattlagning hækkar verðlag í landinu og framkvæmdastjóri Flugfélags Íslands segir að þessi skattur bitni harðas á landsbyggðinni. Raunar veit ég ekki hvernig á að skilgreina landsbyggð í þessu sambandi. Fólk á höfuðborgarsvæðinu flýgur jú eins og aðrir.

Það er hins vegar ekki aðalatríðið heldur endalaus aukning á gjaldtöku ríkisins af neytendum.

Lendingagjöld hækka á Reykjavíkurflugvelli um 72%, farþegagjöld um 71% og flugleiðsögugjald um 22%

Hvert var annars verðbólgumarkmið ríkisstjórnarinnar? Var það ekki töluvert lægra en þessar  hækkanir?

Er virkilega engin sem vill tala máli neytenda varðandi þessar glórulausu skattahækkanir?

Actavis og okurverð á lyfjum

Actavis hefur samþykkt að greiða 14.6 milljarða króna í bætur vegna okurs á lyfjum til bandarískra neytenda.

Hvað með verðlagningu Actavis á lyfjum á  Íslandi? Hefur sú verðlagning verið innan ásættanlegra marka?

Fyrir nokkrum árum benti ég á að samheitalyf frá Actavis væru dýrari á Íslandi en sambærileg samheitalyf erlendis. Þannig er það enn.

Actavis  hefur í raun viðurkennt að hafa farið yfir eðlileg mörk í verðlagningu á lyfjum í Bandaríkjunum. Eru einhverjar líkur á því að fyrirtækið hafi farið öðru vísi að hér?

Væri ekki rétt að velferðarráðherra léti fara fram skoðun á verðlagningur Actavis á Íslandi með hagsmuni neytenda og íslenska ríkisins að leiðarljósi?

Það munar um milljarðana.

Orsök og afleiðing

Eitt mikilvægasta í starfi Háskóla og háskólakennara var lengi talið að rökfæra með skynsamlegum hætti þær kenningar og sjónarmið sem þeir settu fram. Þegar hlustað er á rökfærslu Þorvaldar Gylfasonar prófessors í hagfræði, um íslenskan veruleika þá virðist þetta liðin tíð.

Þorvaldur Gylfason hélt því fram í viðtali á RÚV í kvöld, að nú væri sannað að bankakreppan íslenska árið 2008 ætti ekki rót sína að rekja til heimsvandans  í bankamálum,  af því að íslensk heimili hefðu það mikið verra en heimili á Norðurlöndum, sem einnig hafi þurft að taka á sig afleiðingar kreppunar eins og aðrar þjóðir. Fullyrðingin er raunar röng en það er annað mál.

Rökfærsla prófessors Þorvaldar er þessi: Þar sem íslensk heimili standa miklu verr efnahagslega, en heimili á Norðurlöndum, þá er sannað að  bankakreppan árið 2008 hefur ekkert með alþjóðlegu bankakreppuna að gera.

Óneitanlega vantar töluvert upp á þessa röksemdafærslu. Hvað leiðir til hvers og hvað sannar hvað og af hverju?

Noregur, Svíþjóð og Finnland gengu í gegn um bankahrun fyrir um 2 áratugum. Þá var ekki sambærileg alþjóða bankakreppa og árið 2008. Heimilin í þessum löndum fóru ekki eins illa út úr bankahruninu og hér vegna þess að þar er ekki verðtrygging á neytendalánum. Í annan stað þá lækkuðu rauntekjur fólksins ekki sambærilega og hér og í þriðja lagi þá var skattheimta á almenning ekki aukin með sama hætti og hér. Þetta er mergurinn málsins. En það kemur alþjóða bakakreppunni og íslenska bankahruninu árið 2008 ekki við.

Norðurlöndin lentu ekki í sambærulegu bankahruni og við árið 2008. Þegar af þeirri ástæðu stenst samlíking og rökfærsla prófessors Þorvaldar ekki. Í annan stað þá urðu heimilin á Norðurlöndunum ekki fyrir skakkaföllum vegna bankahruns árið 2008. Þess vegna er samlíking prófessors Þorvaldar einnig röng.

Íslenska bankabólan var eðlilslík bankabólunni í Bandaríkjunum, Englandi, Írlandi og víðar. Sú staðreynd verður ekki hrakinn með vísan til stöðu heimila á Íslandi og hinum Norðurlöndunum.

Óneitanlega er það athyglivert að prófessor Þorvaldur skuli ekki átta sig á að sá meginmunur sem er á stöðu íslensku heimilanna og frænda okkar á hinum Norðurlöndunum er sú að þar er ekki verðtrygging á neytendalánum.  

Má bjóða þér lán með 1% ársvöxtum?

Evrópusambandið hefur lánað bönkum í Evrópu samtals 489  billljón Evrur, óverðtryggt, með 1% ársvöxtum til óákveðins tíma.

Hvaða lánakjör skyldu bankarnir síðan bjóða viðskiptavinum sínum?

Skyldu þeir bjóða ársvexti upp á 1.25% ársvexti óverðtryggt, sem væri þokkalegur vaxtamunur fyrir bankana eða gildir annað þegar fólki er lánað heldur en bönkum.

Lánin til bankana er á ábyrgð skattgreiðenda í Evrulandinu.  Skyldu þeir hinir sömu skattborgarar njóta þess í hagkvæmari lánakjörum?

Lánakjör í Evrulandinu sem og Noregi, Svíþjóð og Danmörku eru margfallt betri en á Íslandi. Hvenær kemur að því að íslenskt launafólk á kost á að taka lán með svipuðum kjörum og eru annarsstaðar í Evrópu. Getur einhver skýrt það fyrir mér í jólaösinni af hverju Alþýðusamband Íslands og BSRB skuli ekki berjast fyrir viðunandi lánakjörum fyrir félagsmenn sína? 

Verðhækkanir, dagvöruverslun og verðbólga

Verðbólga mælist 5.3% og fer vaxandi. Hvernig getur verið svona mikla verðbólgu í landi þar sem gengi gjaldmiðilsins er nánast stöðugt vegna gjaldeyrishafta og launahækkanir litlar.

Í fréttum í kvöld var sagt að jólasteikin hefði hækkað um 40% sú hækkun hefur ekki verið skýrð.  Víðast hvar í Evrópu mundu talsmenn launþega, neytendur og stjórnmálamenn krefjast svara við því af hverju svona miklar verðhækkanir hafi orðið á vörum sem ættu eðli máls samkvæmt ekki að hækka meira en nemur innlendum kostnaðarhækkunum.

Vöruverð á Íslandi er óeðlilega hátt miðað við laun og gengi, og hefur farið hækkandi án þess að eðlilegar skýringar hafi komið fram á nema örlitlum hluta. Verð á nánast allri innlendri framleiðslu hefur hækkað umtalsvert umfram launa- og kostnaðarhækkanir. Það þýðir að einhver er að taka meira til sín en áður. Hver eða hverjir skyldu það nú vera?

Alþingismenn telja eðlilegt að færa réttarfarið í landinu í hendur rannsóknarnefnda og þá væri e.t.v. mikilvægasta rannsóknarnefndin sú, sem þeir eiga eftir að skipa. Það er eftirlitsnefnd með eðlilegri verðþróun og verðlagningu í dagvöruverslun. Sú nefnd mundi ekki fjalla um söguskýringar eins og hinar heldur væri viðfangsefni hennar samtíminn og framtíðin.

Nýlokið er hlutafjárútboði í fyrirtækinu Hagar, sem rekur meginn hluta dagvöruverslunar í landinu. Allir hlutir sem voru til sölu í Högum,  seldust upp á svipstundu.  Þeir sem sjá sér hagnaðarvon í að kaupa í Högum telja að flá megi feitan gölt þar sem íslenskir neytendur eru. 

Þrátt fyrir að íslensk dagvöruverslun sé dýr og óhagkvæm, þá sjá fjárfestar þar samt mikla hagnaðarvon. Mikilvægt væri að fá vitrænar skýringar á því.

Alþýðusambandið sem annast um verðkannanir gæti gefið launafólki þá jólagjöf að fara að vinna af alvöru gegn óeðlilegum verðhækkunum í landinu.  Verðhækkanir eru kjararýrnun launþega, en hér á landi hittir það launþega tvöfalt vegna verðtryggingarinnar.

En hvernig er það fjárfestu lífeyrissjóðirnir e.t.v. mikið  í Högum? Sé svo er ASÍ þá úr leik í baráttunni fyrir réttlátri verðlagningu í dagvöruverslun fyrir launþega?

Af hverju það versta ef kostur er á öðru betra?

Í venjulegum lýðræðisríkjum hefði ríkisstjórnin sagt af sér sama dag og úrslit í fyrri Icesave þjóðaratkvæðagreiðslunni lá fyrir.  Sama hefði gerst í venjulegum lýðræðisríkjum sama dag og úrslitin í síðari þjóðaratkvæðagreiðslunni um Icesave lá fyrir.

Í tvö ár barðist ríkisstjórnin við að troða samningum sem hún hafði gert við Breta og Hollendinga upp á þjóðina. Þegar þjóðin hafnaði þeim í annað sinn í þjóðaratkvæðagreiðslu og samningaleiðin var ekki lengur fær fyrir ríkisstjórnina þá sögðu þeir Árni Páll og Steingrímur J.  Já nú tökum við sko heldur betur til varna.

Vörn þeirra Árna Páls og Steingríms bar þann árangur að Eftirlitsstofnun EFTA ákvað þ. 14.12.s.l. að virða hana að vettugi og höfða mál fyrir EFTA dómstólnum á hendur Íslandi fyrir brot á EES reglum.

Maður sem lýsir því yfir að honum beri að borga ákveðna skuldbindingu er ekki trúverðugur fyrir dómi þegar hann heldur því fram að þrátt fyrir að hann telji sig skuldbundinn til að greiða þá eigi hann ekki að greiða. Það er staðan sem íslenska ríkisstjórnin er búin að koma sér og þjóðinni í með því að fara ekki að eðlilegum lýðræðislegum leikreglum og viðurkenna ósigur sinn í málinu og gefa öðrum kost á að ljúka málinu.

Vafalaust brosa strákarnir í Brussel allan hringinn yfir þeirri hringavitleysu að ríkisstjórn sem er búin að semja þrisvar um mál haldi því nú fram að hún þurfi alls ekkert og hafi aldrei þurft að semja.

Það getur verið dýrkeypt fyrir þjóð þegar ríkisstjórn neitar að viðurkenna staðreyndir og lýðræðislegar leikreglur. Slík vegferð endar alltaf með ósköpum.