Býr þriðja hvert barn á Íslandi við fátækt?

Út er komin enn ein furðuskýrsla frá UNICEF um fátækt barna. Samkvæmt skýrslunni býr tæplega þriðjungur íslenskra barna við fátækt. 

Fátækastir á Íslandi eru þeir sem eru atvinnulausir eða geta ekki unnið vegna sjúkdóma. En þeir sömu njóta margvíslegrar aðstoðar t.d. varðandi húsnæði, greiðslu sjúkrakostnaðar, ókeypis menntun fyrir auk margs annars. Á heimilum svonefndu fátæku barnanna samkvæmt skýrslunni eru sjónvörp,tölvur, ískápar, stereógræur, bíll eða bílar og flest þeirra eiga farsíma. Er þetta fátækt?

Staðreyndin er sú að skýrslan byggir ekki á því sem fólk almennt skilur sem fátækt. Félagsfræðingarnir sem unnu skýrsluna líta ekki á fátækt sem það að vera of fátækur til að geta notið grundvallar efnalegra gæða til að geta haft það gott. Þess í stað hafa sérfræðingarnir tölfræðilega viðmiðun sem er sú að þú býrð við fátækt ef laun heimilisins eru minna en 60% af meðatekjum þjóðfélagsins.

Á grundvelli þessara skilgreininga þá skiptir það engu máli þó tekjur allra yrðu helmingi hærri. Hlutfall fátæktar yrði eftir sem áður sú sama. Ef laun almennt lækkuðu hins vegar gæti það orðið til þess að fátækum fækkaði á grundvelli sömu útreikninga þó að fólk hefði það efnalega mun verra. 

Til að sýna fram á fáránleika skýrslugerðar Unicef má benda á að í nýlegri skýrslu þeirra þá er niðurstaðan sú að fátækt barna í Lúxemborg sé meiri en í Tékklandi. Samt sem áður er einna mest velmegun og hæstu launin í Lúxemborg af öllum löndum Evrópu.

En hvers vegna notar stofnun eins og Unicef svona viðmiðanir. Stofnunin sjálf hefur gefið þá skýringu á því, að gerði hún það ekki, þá mundi ekki vera nein fátækt í ríkum löndum eins og Lúxemborg, Noregi, Svíþjóð og Íslandi. Sú staðreynd hentar hins vegar ekki Unicef eða Samfylkingarfólki veraldarinnar, sem byggir á því að sé ekki um fátækt að ræða þá verði að búa hana til.

Þess vegna er búið til hugtakið hlutfallsleg fátækt og Stefán Ólafsson háskólakennari og skýrsluhöfundar Unicef vinna út frá því viðmiði en ekki raunveruleikanum um að fátækt sé fátækt sem er allt annað en tölfræðilíkan hlutfallslegrar fátæktar.

Þannig mundi sonur minn vera skilgreindur samkvæmt þessum vísindum sem fátækur ef ég gæfi honum 2000 krónur á viku í vasapeninga en meirihluti skólafélaga hans fengju 3.500 í vasapeninga frá sínum foreldrum. Hann héldi áfram að vera skilgreindur sem fátækur þó ég hækkaði vasapeningana hans um helming í 4000 ef vasapeningar félaganna hækkuðu í 7.000 Engu skipti í því sambandi þó að heildarneysla á hvert barn sé um 60 þúsund þegar upp er staðið og hvort barnið nýtur efnalegrar velmegunar eða ekki.  

Samfélagslega fátæktin verður að hafa sinn framgang jafnvel þó hún sé allsendis óraunveruleg. 

Við gerum grín af svonefndri háksólaspeki miðalda. Maður líttu þér nær. 

Af eintómri göfugmennsku

Formaður læknafélagsins útskýrði fyrir landsmönnum að verkfallsaðgerðir lækna snúist ekki um að þeir fái meiri launahækkanir en aðrir. Þvert á móti snýst deilan um framtíð heilbrigðisþjónustu í landinu. Þetta göfuga markmið kjarabaráttu lækna hefur því ekkert með það að gera að þeir fái 200 þúsund krónum hærri laun á mánuði eins og krafist er heldur sú göfugmennska að efla heilbrigðisþjónustuna.

Með sama hætti lýsti heilbrigðisráðherra því yfir að hann vildi hækka laun lækna, en vissi ekki hvernig og það vildi fjármálaráðherra líka en vissi heldur ekki hvernig. Göfugmennskan væri  allsráðandi á þar sem leitað væri leiða til að efla heilbrigðisþjónustuna eins er meginatriði baráttu læknanna að sögn formanns þeirra.

Fyrst allir aðilar eru fullir göfugmennsku og læknunum er ekki annt um launahækkanir sínar heldur heilbrigðiskerfið eins og ríkisstjórninni þá virðist læknadeilan snúast um úrræðaleysi og hugmyndasneyð þeirra sem fara með þessi mál á báða bóga.

En úr því verður vafalaust leist á grundvelli göfugmennskunnar sér í lagi þegar forustumönnum þjóðar og hagsmunaaðila finnst ástæða til að tala af alvöru í stað þess að halda að það séu að yfirgnæfandi meirihluta fávitar (fyrirgefið má ekki nota setjist í staðinn: rökfræðilega frábrugðnir einstaklingar) sem þeir eru að tala til.  

 

Vettvangur ritsóða og ómerkilegra frétta

DV vefurinn hefur ekkert breyst þrátt fyrir nýja stjórn útgáfufélagsins og nýjan ritstjóra.

Í gær birtist sérstök frétt á vefsíðu DV þess efnis að Jón Bjartmars lögreglumaður hefði viljað láta lögregluna vinna vinnuna sína með sama hætti og lögregla gerir í nágrannalöndum okkar á árunum 2008 og 2009.  Fréttin er vissulega sett upp með öðrum hætti í DV í þeim tilgangi einum að varpa rýrð á viðkomandi lögreglumann og gera hann tortryggilegan.

Ekki stendur á viðbrögðum. Ritsóðarnir sem eru aðall og einkennismerki þeirra sem tjá sig á þessum vefmiðli koma hver á fætur öðrum og bregða lögreglumanninum m.a. um að vera fasisti, svín og geðveikur í ofanálag auk margs annars.  Svona ummæli eru ritstjórn vefmiðilsins greinilega þóknanleg. DV áskilur sér rétt til að fjarlægja óviðurkvæmileg ummæli, en þessi ummæli um lögreglumanninn eru greinilega ekki þess eðlis að mati ritstjórnarinnar.

Hvernig væri að nýr ritstjóri Hallgrímur Thorsteinsson stigi nú fram og legði sig fram um að ábyrg og góð fréttamennska yrði stunduð á þessum sóðamiðli og ritsóðum yrði ekki vært með óviðurkvæmilegar athugasemdir um einstaklinga á vef miðilsins sem hann stjórnar.   

 

Ekkert óviðkomandi

Sigmundur Davíð  forsætisráðherra ákvað að vera í framboði í Norðausturkjördæmi fyrir flokk sinn, en þar er fólk öllu hallara undir Framsókn en Grímsbý lýðurinn eins og fyrrum forustumaður þess flokks kallaði Reykvíkinga á sínum tíma.

Sigmundi hefur allt frá því að kjósendur í Norðausturkjördæmi sýndu honum þann sóma að kjósa hann þingmann sinn fundist að æ sé gjöf til gjalda. Þess vegna ákvað Sigmundur og flokksmenn hans að flytja Fiskistofu til Akureyrar.  Ekki skipti máli þó þessi hreppaflutningur kosti skattgreiðendur nokkur hundruð milljónir og valdi ótal vandamálum. 

Á kjördæmisþingi Framsóknarflokksins í NAkjördæmi nýverið steig forsætisráðherra í ræðustól og gaf kjósendum sínum enn eina gjöfina. Í þetta skipti stærstu beinagrind landsins.  Hingað til hefur það ekki verið til siðs að gefa beinagrindur nema í annarlegum tilgangi. ´Vonandi mun beinagrindin þjóna hlutverki sínu vel og færa auð og velsæld í byggðir norðausturlands.  Það er auk heldur einfaldara að gefa beinagrindur en þjónustustofnanir og veldur minni röskun.   

Svo er nú komið okkar högum að ríkisvaldið lætur sér ekkert óviðkomandi lifandi eða dautt og telur nú rétt að gefa beinagrindur við hátíðleg tækifæri.  

Á verðtryggingin að lifa

Stjórnarflokkarnir lofuðu afnámi verðtryggingar á neytendalánum þar með talið húsnæðislánum.

Ekkert hefur orðið af efndum á þessu loforði. Forsætisráðherra skipaði nefnd til að fjalla um málið og nefndin komst að þeirri niðurstöðu að Framsókn bæri að svíkja kosningaloforðið. Annað hvort veit Sigmundur Davíð ekki hvernig á að stjórna eða nefndin hefur ávkeðið rísa gegn skapara sínum. Ekkert hefur enn verið upplýst í því máli og enn lifir verðtryggingin og stjórnarflokkarnir eru ekki með neina tilburði til að losa neytendur við hana.

Sjaldan hafa skilyrðin fyrir afnámi verðtryggingarinnar verið betri en undanfarin misseri. Verðbólga hefur verið í lágmarki. Krónan er í höftum og hreyfist því nánast ekkert. Engin sérstök tilefni eru  til verðhækkana. Eftir hverju er stjórnvöld þá að bíða? Af hverju standa stjórnarflokkarnir ekki við kosningaloforðið um afnám verðtryggingar.

Ísland getur ekki verið með gjaldeyrishöft endalaust. Hvað gerist þegar þeim er aflétt veit engin fyrir víst, en leiða má líkur að því að verðbólga verði nokkur fyrst á eftir. Er ráðlegt að bíða eftir því þannig að nýir stökkbreyttir höfuðstólar verðtryggðra lána verði til og fólkið sem enn á eitthvað í eignum sínum og stritar við að borga missi allt og fjármagnseigendur haldi áfram að hafa allt sitt á þurru á kostnað skuldar.  

Er ekki kominn tími til að við bjóðum neytendum upp á sömu lánakjör og í nágrannalöndum okkar en hættum að fara sérleiðir verðtryggingar og okurvaxta. 

Verði það ekki gert þá svíkja stjórnarflokkarnir kjósendur sína. 

 

 

  

 

Til hvers Alþingi

Alþingi fer með löggjafarvaldið samkvæmt nánari ákvæðum stjórnarskrárinnar.  Auk þess eru heimildir fyrir Alþingi til að skipa rannsóknarnefndir.  Löggjafarvaldi sínu sinnir Alþingi með því að fjalla um lagafrumvörp.

Talsmenn eins stjórnmálaflokks, Pírata hafa sagt að það sé tímasóun að bera upp lagafrumvörp á Alþingi og þingmenn þeirra hafi því ekki annað frumkvæði en að bera fram fyrirspurnir og þingsályktunartillögur. Sama virðist upp á teningnum hjá Bjartri Framtíð sem hefur ekki lagt fram nema eitt frumvarp.

Ætla hefði mátt að nýir flokkar hefðu metnað til að breyta lögum til að ná fram breyttri skipan þjóðfélagsins. En það á hvorki við um Bjarta Framtíð eða Pírata. Ef til vill er það vegna þess að hvorugur þessara flokka hefur mótaða þjóðfélagssýn. 

Hlutskipti þingmanna samkvæmt skoðun Pírata og raunveruleikanum sem þingmenn Bjartrar framtíðar bjóða upp á er þá að ræða um og afgreiða frumvörp ríkisstjórnarinnar auk þess að stunda pópúlískar orðræður um þingsályktunartillögur og tilgangslausar eða litlar fyrirspurnir. 

Verður einhverju breytt með því?

Í þessari afstöðu Pírata felist uppgjöf gagnvart því frumhlutverki þingmanna að stunda löggjafarstarf. Hún er að vissu leyti skiljanleg vegna þess að á Alþingi hafa mótast þær starfshefðir að einræði framkvæmdavaldsins, ríkisstjórnar,  skuli ráða þannig að stjórnarfrumvörp eru afgreidd hversu merkileg eða ómerkileg sem þau eru, en þingmannafrumvörp eru sett í salt og fá ekki afgreiðslu úr nefnd hversu merkileg eða ómerkileg sem þau eru.

Samt eru dæmi um að þingmenn hafi komið fram breytingum á löggjöf. Jóhanna Sigurðardóttir fékk t.d. samþykkt nokkur frumvörp sem þingmaður og ýmsir aðrir þokuðu málum þanig áfram með því að leggja mál ítrekað fyrir. Þannig var frumvarp sem ég lagði fram á sínum tíma til þess að bjórbanninu var aflétt enda hafði ég trausta meðflutningsmenn þá Geir H. Haarde og Inga Björn Albertsson.

Nokkur dæmi eru um að það hafi verið skaðlegt að þingmannafrumvörp fengu ekki afgreiðslu. Lúðvík Bergvinsson flutti ítrekað frumvarp um ábyrgðarmenn sem loksins fékkst samþykkt eftir Hrun en hefði þurft að ná afgreiðslu löngu fyrr.  Þingmannafrumvörp um greiðsluaðlögun voru ítrekað flutt meir en áratug fyrir Hrun,  sem hefði verið gott  að fá samþykkt þannig að þau hefðu mótast í stað þess að verða misheppnuð fálmkennd löggjöf við galnar aðstæður. 

Einræði meirihlutans er skaðlegt. Almennir þingmenn sem taka hlutverk sitt alvarlega bera iðulega fram góð mál sem væri til framdráttar landi og lýð að yrðu afgreidd.

Í ljósi sögunnar væri æskilegt að Alþingi skoðaði betur stöðu sína sem mikilvægasti hornsteinn lýðræðis í landinu og breytti starfsháttum þannig að afgreiða öll frumvörp sem fyrir Alþingi eru lögð í stað þess að láta nær öll þingmannafrumvörp lenda í ruslafötu gagnslítils nefndarstarfs þingnefnda.

Sú firring þingmanna sem kemur fram hjá þingmönnum Bjartrar framtíðar og Pírata að afsala sér frumkvæði í löggjafarstarfi er skiljanleg, en  slæm fyrir lýðræðið.