Lánastofnun litla kapítalistans líður undir lok.

Kaupmenn við Laugaveginn stóðu fyrir stofnun Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis á sínum tíma. Markmiðið var að sparisjóðurinn þeirra gæti verið lánveitandi og bakhjarl smáatvinnurekenda og einyrkja í atvinnurekstri.  Í tímans rás gleymdu stjórnendur SPRON þessu markmiði og breyttu sér í fjárfestingabanka sem veðjaði á lottómarkaðnum.

Hefðu stjórnendur SPRON gætt þess að vinna í samræmi við upphafleg markmið væri SPRON öflugasta bankastofnunin í dag.

Á sínum tíma vildu framsýnir menn steypa lánasjóðum atvinnuveganna saman í einn banka til að greiða fyrir útlánum og fjárhagslegum stuðningi við atvinnufyrirtæki í landinu og sprotafyrirtæki. Fiskveiðisjóður, Iðnlánasjóður og Iðnþróunarsjóður mynduðu Fjárfestingabanka atvinnulífsins. Sá fjárfestingabanki átti að vera öflugur bakhjarl til eflingar íslenskra atvinnufyrirtækja. Því miður varð sá banki fyrstur til að fara út á lottómarkaðinn og það áður en bankarnir voru einkavæddir.  Einkavæðingin olli því ekki þeim straumhvörfum sem urðu í bankamálum þjóðarinnar öfugt því sem að Steingrímur J og félagar halda fram. FBA rann inn í Íslandsbanka og saman urðu þeir að Glitni og fjármunir lánasjóða atvinnulífsins urðu að engu.

Þessi einföldu dæmi sýna hvað það var mikið óráð að hverfa frá markaðshyggju smákaupmannsins og halda að markaðshyggja Wall Street gæti verið þjóðinni lyftistöng.

Er ekki kominn tími til að endurreisa gömlu gildin í lánamálum.

Mun viðskiptaráðherra axla ábyrgð

Það var fróðlegt að fylgjast með viðtali Helga Seljan við viðskiptaráðherra í Kastljósi nú áðan.  Rætt var um yfirtöku ríkisins á Straumi-Burðarás. Einn banki er fallinn og spurning er hvað þeir sem hæst hafa talað um bankahrun og að það hafi gerst á vakt þessa eða hins og ákveðnir einstaklingar verði að axla ábyrgð segja nú.

Þegar Helgi Seljan ræddi við Björgvin G. Sigurðsson fyrrverandi viðskiptaráðherra í vetur þá spurði hann viðskiptaráðherra að því er mig minnir alltaf að því hvort hann  ætlaði ekki að axla ábyrgð á bankahruninu. Nú beið ég spenntur eftir að sjá hverju núverandi viðskiptaráðherra svaraði þessari spurningu Helga Seljan. En svo merkilega vildi til að Helgi spurði aldrei um þetta. Viðskiptaráðherra nýtur greinilega forréttinda sem Björgvin G. Sigurðsson naut ekki.

En af hverju var þörf á að taka Straum Burðarás yfir. Af hverju var þörf á því að hætta peningum skattborgaranna í þetta ævintýri. Hér var ekki um hefðbundinn viðskiptabanka að ræða og ábyrgð ríkisins því takmörkuð ef nokkur. Af hverju þá að taka ábyrgð á milljarða hundruðum?

Í þessu tilviki hefði verið eðlilegra að bankinn hefði farið í skiptameðferð án þess að ríkið blandaði sér í málið eða liggja einhverjar sérstakar ástæður fyrir því að ríkisstjórnin ákveður að hætta fjármunum almennings með þessum hætti án þess að nokkur þörf sé á?

„Auknar líkur á þjóðargjaldþroti"

500 milljarðar milli vina.

Hvað eru 500 milljarðar milli vina? Í sjálfu sér ekki neitt sem mér eða ykkur kemur við  ef vinirnir hafa algjörlega með það að gera og þetta eru þeirra peningar eingöngu.  Öðru máli skiptir ef um peninga annarra er að ræða. Þá eru það ekki 500 milljarðar milli vina heldur 500 milljarðar sem verður að skýra af hverju var farið með á þann hátt sem gert var.

Kaupþing lánaði stærstu eigendum sínum og vinum 500 milljarða. Var einhver glóra í þeim lánveitingum?

Fást lánin endurgreidd?

Miðað við allar kennitölur þá eru þessar lánveitingar með þeim hætti að gripið hefði verið til aðgerða af hálfu yfirvalda fyrir minni fjárhæðir en þessar og það með þeim hætti að lántakar og lánveitendur hefðu þurft að þola opinbera gistingu og fæði þangað til þeir hefðu skýrt af hverju þessar sérstöku fjárráðstafanir voru með þeim hætti sem Morgunblaðið greinir frá í dag.

Finnst sérstökum saksóknara ekki ástæða til að gera eitthvað í málinu strax?

Hvað skyldi dómsmálaráðherra hafa um málið að segja?

Já og viðskiptaráðherra? 

Viðskiptaráðherra ætti að geta tjáð sig um þessar sérstöku lánveitingar ekki síður en hann gat upplýst þjóðina um skoðanir sínar og álit á mótmælafundum áður en hann settist í ráðherrastól.

Er ekki eðlilegt að þjóðin krefji ofangreinda embættismenn svara?

 

Alvörugjaldmiðil

Umræður á Alþingi um þingsályktunartillögu mína um að kanna möguleika á  myntsamstarfi við Noreg eða taka upp fjölþjóðlega mynt stóð meginhluta af deginum. Vissulega greindi fólk á hvort betra væri að leita eftir myntsamstarfi við Noreg eða taka upp Evru eða jafnvel athuga með Bandaríkjadal eða jafnvel aðrar fjölþjóðlegar myntir. Eitt voru þó allir sammála um sem tóku til máls en það var að til frambúðar yrði ekki búið við íslensku krónuna.

Illugi Gunnarsson flutti athygliverðar ræður þar sem hann rakti m.a. peningamálastefnu liðinna ára. Valgerður Sverrisdóttir gerði grein fyrir hugmyndum um svipaði efni sem hún setti fram fyrir nokkrum árum.

Mér fannst það athyglivert að víðtæk samstaða skuli vera á Alþingi um það að nauðsynlegt sé að taka upp fjölþjóðlega mynt og ekki verði búið við krónuna á floti til frambúðar. Með tillkomu fjölþjóðlegrar myntar mætti líka henda hækjum krónunnar eins og verðtryggingu.

Nú er spurningin hvort að taka á upp Norska krónu

Danska krónu

Dollar

Evru (með eða án samninga)

Eða jafnvel Enskt pund eða Yen eða svissneskan franka.

En krónan gengur ekki ein og sér á floti í ólgusjó spekúlanta og pappírsbaróna.

Vanhugsuð orð.

Forseti lýðveldisins hefur valdið ómældum skaða með ummælum þeim sem höfð eru eftir honum í fjármálatíðindum í Þýskalandi þar sem hann endurtekur orð Seðlabankastjórans eina, "við borgum ekki".  Það kemur til viðbótar við frásögn af deilum forsetahjónanna í boði fyrir blaðamann á Bessastöðum sem greint var frá fyrir nokkru.  Allt er þetta dapurlegt og til þess fallið að valda þjóðinni meiri erfiðleikum en ella þarf að vera.

Steingrímur Sigfússon sat í gær með uppsögn stjórnarformanna Nýja Glitnis og Nýja Kaupþings tveggja valinkunnra sómamanna sem töldu eðlilegt að segja af sér í framhaldi af því sem ráðherrar í höfðu tjáð sig um varðandi bankamálin.  Fjármálaráðherra hefur beðið þá um að sitja áfram. Samt sem áður þá sýnir þetta ákveðinn vandræðagang sem á ekki að vera í stjórnkerfinu við þessar aðstæður.

Ástandið og framtíðin eru nógu óræð og fyrirsjáanlega erfið. Það er vandmeðfarnara en áður að fara með opinber völd hvort heldur um ráðherra eða forseta er að ræða. Orð geta verið og eru dýr. Þess verður að krefjast að forustumenn þjóðarinnar og í stjórnmálum fjalli ekki um mál með þeim hætti að dragi enn úr virðingu þjóðarinnar og trausti á því vanmáttuga efnahagskerfi sem við búum við.

Á hverjum degi koma vondar fréttir úr fjármálalífi landsins. Straumur með hundrað milljarða halla, Baugur í greiðslustöðun. Bílaumboðið Hekla yfirtekið af Kaupþingi svo nefndar séu fréttir síðustu daga.  Bara það sýnir hvað ástandið er grafalvarlegt.

Við höfum ekki efni á orðagjálfri og ótímabærum og ruglingslegum yfirlýsingum.  Það þarf stefnumörkun og stjórnun ekki orðagjálfur.

Þetta sögðum við.

Ég flutti þingsályktunartillögu í vetur um það að leita m.a. eftir myntsamstarfi við Noreg og taldi og tel það ákjósanlegt miðað við að við erum lönd í EES og höfum auk þess víðtæka samstöðu í Norðurlandaráði og varðandi ýmis sameiginleg hagsmunamál.  Kostirnir eru ekki margir varðandi það að vera með alvöru mynt. Myntsamstarf við Noreg. Innganga í Evrópusambandið og upptaka Evru í framtíðinni. Einhliða upptaka Dollars.  Það er um þetta sem málið snýst og ekki annað.  Mér finnst rét að kanna þetta fyrst til hlítar við Norðmenn.

Tilbúin í viðræður um samstarf

Stjórnarkreppa og gengi krónunnar hækkar.

Þegar ríkisstjórn segir af sér og stjórnarkreppa er í landi þá hefur það venjulega í för með sér að gengi gjaldmiðils landsins fellur. En ekki hér.  Þingvallastjórn Geirs og Ingibjargar féll og frá þeim tíma hefur krónan verið að styrkjast.

Var gengi og traust á Þingvallastjórninni ef til vill svo rýrt að markaðurinn telji stjórnarkreppu betri  en Þingvallastjórnina?

Pappírsbarónarnir geta ekki gert hvað sem er.

Ég óska Vilhjálmi Bjarnasyni til hamingju með að hafa unnið málið gegn Glitni banka. Vonandi verður þessi niðurstaða staðfest í Hæstarétti.  Vilhjálmur á miklar þakkir skildar fyrir að gæta hagsmuna litla hluthafans. Þetta er áfangasigur og vonandi vinnur Vilhjálmur fullnaðarsigur í Hæstarétti.

Ég er  þeirrar skoðunnar að pappírsbarónarnir sem véluðu um hagsmunina hvort heldur þeir Bjarni Ármannsson eða Ólafur Ólafsson o.fl. hafi farið of frjálslega fram svo vægt sé til orða tekið. 

Hvað gera yfirvöld nú.

Vilhjálmi dæmdar bætur

Þetta gengur ekki.

Mér var brugðið þegar ég sá að ríkisbankinn Landsbankinn ætlar að henda 11 milljónum dollara eða jafnvirði 1.4 milljarða króna í Decode Genetics. Er ekki nóg komið af óeðlilegum bankaviðskiptum á Íslandi. Er ekki nóg komið af því að veita ótryggðar fyrirgreiðslur til fyrirtækja eins og Decode Genetics. Á sínum tíma m.a. vegna Davíðs Oddssonar gengust þáverandi ríkisbankar þ.á.m. Landsbankinn í  að kaupa hlutabréf í Decode og selja þau síðan aftur á allt of háu verði sem bankamenn þess tíma markaðssettu með vægast sagt óeðlilegum hætti. Nú þegar Landsbankinn er orðinn ríkisbanki aftur þá á að henda einum og hálfum milljarði til viðbótar í þetta fyrirtæki sem hefur þegar kostað okkur allt of marga milljarða.

Fyrirtæki eins og Decode á að reka á kostnað og áhættu eigenda þess en ekki íslensku þjóðarinnar.   Það hefði verið betra að hafa aðra en Davíð og Co við stjórnvölin þegar bankarnir voru einkavæddir til að sjá til þess að kapítalistarnir bæru ábyrgð á sjálfum sér, græddu á eigin verðleikum og þyrftu að þola tapið sálfir í staðinn fyrir að láta þjóðina gera það.

Mér er gjörsamlega ofboðið að nýí ríkisbankinn skuli henda einum og hálfum milljarði með þessum hætti.

deCODE semur við Landsbanka

Forsætisráðherra svíkur fyrirheit um samráð.

Forsætisráðherra lofaði að hafa víðtækt samráð við stjórnarandstöðuna þegar neyðarlögin voru sett 4. október.  Eina samráðið sem hann hefur haft er að hjala við formenn stjórnarandstöðuflokkanna nokkru fyrir boðaða blaðamannafundi til að segja þeim frá því sem hann segir síðan á blaðamannafundunum.  Samráðið hefur nánst ekki verið neitt annað.

Ítrekað hafa þingfundir verið boðaðir með stuttum fyrirvara seinni part dags eða að kvöldi dags og lögð fram stjórnarfrumvörp sem stjórnarflokkarnir krefjast að verði afgreidd þegar í stað. Lítið tillit er tekið til stjórnarandstöðunnar og iðulega ekkert.

Í gær voru kynntar hugmyndir um aðstoð við fyrirtæki. Athygli vakti að auk nokkurra ráðherra sem sátu í nefndinni við að móta tillögur um þessa aðstoð þá sátu 3 þingmenn stjórnarflokkanna og framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar.  Stjórnarandstöðunni var hinsvegar ekki boðið að þessu borði. Ekki frekar en varðandi mótun tillagna um aðstoð við skuldsettar fjölskyldur eða hvað annað sem gera hefur þurft vegna strandsiglingar Sjálfstæðisflokksins og Samfylkingarinnar.

Stjórnarandstaðan hefur greitt fyrir öllum málum sem ríkisstjórnin hefur sett fram, sem ætlað er að bæta úr því ástandi sem ríkir. Lengur verður ekki við það unað að ríkisstjórnin viðhafi þau vinnubrögð sem hún gerir.  Stjórnarandstaðan getur ekki lengur tekið það sem að henni er rétt og greitt fyrir afgreiðslu meðan ekkert raunhæft samráð er við hana haft eða henni er boðið til mótunnar tillagna til úrbóta.

Ríkisstjórnin er því miður búin að stýra samstarfi við stjórnarandstöðu í vondan farveg eins og öðru.