Hvort er gengishrun eða ríkishrun?

Seðlabanki Íslands bauðst  til að kaupa Evrur á genginu 210 íslenskar krónur í gær og borga með  verðtryggðum ríkisskuldabréfum. Seðlabankinn vildi kaupa 72 milljónir Evra á þessu yfirgengi en fékk 3.

Þegar Seðlabanki býðst til að kaupa Evrur á gríðarlegu yfirverði miðað við skráð gengi og nánast engin vill selja þá segir það alvarlega sögu um stöðu íslensku krónunnar eða ríkisins eða  hvorutveggja. Fjárfestar telja raungengi  krónunar  lægra en 210 krónur  á Evru eða  skuldabréf íslenska ríkisins vonda pappíra. 

Seðlabankastjóri kann þó aðrar skýringar og segir að þetta komi sér ekki á óvart. Fyrst svo var af hverju stóð Seðlabankinn þá fyrir útboðinu. Styðst svona háttalag við heilbrigða skynsemi?

Seðlabankastjóri segir síðan að  því betra ástand sem sé á erlendum mörkuðum því  fyrr getum við afnumið gjaldeyrishöft.  Er það svo?  Liggur styrkleiki eða veikleiki íslensku krónunar í ástandi erlendra markaða? Sýnir saga tíðra gengisfellinga krónunar fram á réttmæti þessa skýringarkosts? 

Þegar íslenska ríkið getur ekki keypt Evrur á yfirverði þá er það grafalvarlegt mál.  Þetta útboð bendir til þess að peningamálastefna Seðlabankans og ráðstafarnir frá því að Már Guðmundsson tók við standist ekki. Ekki frekar en peningamálastefnan sem fylgt var fyrir hrun og merkilegt nokk Már Guðmundsson núverandi Seðlabankastjóri er höfundur að. 

Af hverju ekki að ræða þetta mál í alvöru í stað þess að grípa til útúrsnúninga og rangra skýringa eins og Seðlabankastjóri gerir.

Einræði meirihlutans

Stjórnlagaráð skilaði tillögum sínum til Alþingis. Þar á bæ hreyktust menn af því að hafa allir greitt atkvæði með tillögunum jafnvel þó engin sem sat í ráðinu væri sammála öllum tillögunum.

Talsmenn stjórnlagaráðsins töldu þetta merki um ný og betri vinnubrögð í pólitík að banna minnihlutaálit og skoðanir en sameinast um einræði meirihlutans. Þetta er rangt.

Þessi hugsun stjórnlagaráðs samræmist ekki viðhorfum lýðræðissinna og hugsjónamanna sem telja nauðsynlegt lýðræðinu og hugsjóninni að menn standi á sínum skoðunum hversu margir sem eru með eða á móti.  Stjórnlagaprófessorinn og forsætisráðherra fyrrverandi Dr. Gunnars Thoroddsen benti á í þessu sambandi  að minnihluti í dag gæti orðið meiri hluti á morgun í lýðræðisríki.

Stjórnlagaráðið  misskildi  hlutverk sitt sem ráðgefandi nefndar um stjórnsýslumálefni. Eðlilegt hefði verið að skila inn tillögum meirihluta og minnihluta til að Alþingi sem fær álitið til skoðunar og úrvinnslu áttaði sig á hugmyndum og  sjónarmiðum sem bærðust með ráðsliðum. 

Hver skyldi hafa fundið upp á því í stjórnlagaráðinu að framkvæma hugmyndir alræðishyggjunnar um einræði meirihlutans en víkja frá hugmyndum og hugsjónum lýðræðisins um virðingu fyrir öllum skoðunum og rétti fólks til að halda þeim fram? 

Herhvöt lýðræðisins og frelsisins var e.t.v. hvergi orðuð jafnvel og hjá franska heimspekingnum og skáldinu Voltaire þegar hann sagði "Ég fyrirlít skoðanir þínar en ég er tilbúinn til að fórna lífi mínu til að þú fáir að halda þeim fram."  

Stjórnlagaráðið var annarrar skoðunar en Voltaire.

Vakandi að feigðarósi

Var það ekki svo að 20 krónur af hverjum 100 sem ríkið eyddi í fyrra voru teknar að láni? Var það ekki svipað árið áður?  Hefur það ekki þýtt aukna skuldasöfnun ríkisins upp á rúmlega 200 milljarða á tveim árum auk ýmiss annars sem eftir er að koma fram?

Viðvarandi fjárlagahalli leiðir til ríkisgjaldþrots og það er ekkert langt í það að við komumst í sömu stöðu og Grikkland og Ítalía. Þá er engin Seðlabanki Evrópu til að kaupa af okkur ónýt ríkisskuldabréf og við erum búin að nýta okkur AGS fyrirgreiðsluna. Hvað ætlum við að gera þá.

Í gær var sagt frá hókus pókus aðferðum sem ríkisstjórnin boðaði til að hafa fjárlagahalla í lágmarki. Ekkert er þar fast í hendi og stefnumörkun ríkisstjórnarinnar er afar bágborin. Slík ríkisstjórn ætti að fara frá og viðurkenna að þeir ráði ekki við vandann og hafi engar haldbærar tillögur.

Eina vonin núna er að stjórnarandstaðan axli ábyrgð og leggi fram tillögur um hallalausan ríkisrekstur. Ríkisstjórnin getur greinilega ekki stjórnað landinu af ábyrgð og festu.

Júðar nútímans

Á sínum tíma söng John Lennon um að konan væri negri heimsins. Sá tími er liðinn og nú hefur hvíti karlmaðurinn tekið stöðuna sem "Júðinn" hafði á fyrri hluti síðustu aldar. Sér í lagi ef hann er kristinn og gagnkynhneigður. Ef til vill væri rétt að hann gengi með gula stjörnu til aðgreiningar frá almennilegu fólki eins samkynhneigðum og femínistum

Ummæli sem Páll Óskar Hjálmtýsson sá ágæti listamaður lét falla um hvíta kristna mann og hatrið voru óheppileg, en sögð í hita leiksins og vonandi leiðréttir hann ruglið í kring um ummælin.

Hitt kemur á óvart að yfir 2000 manns lýsa yfir ánægju með ummælin og Ómar Ragnarsson skrifar vegna ummæla Páls Óskars að hvítir karlmenn beri ábyrgð á 2 heimstyrjöldum ásamt öðru illu.

Þessi afstaða byggist á þeirri skoðun að hvíti maðurinn eins og Júðinn áður sé fulltrúi fyrir allt hið illa og allri ánauð gagnvart mankyninu. Susan Sontag rithöfundur orðaði þetta þannig árið 1967. "Hvíti kynstofnin er krabbamein mankynssögunar."

Var ekki gleðigangan sem Páll Óskar var talsmaður fyrir hugsuð á grundvelli mannréttinda fyrir alla? Mannréttinda á forsendum mannréttinda einstaklinga en forðaðist að gefa einum hópi forréttindi umfram aðra. Eigum við ekki að halda okkur við það að mannréttindi séu fyrir einstaklinga og virða einstaklinga sem slíka en forðast að fara í rasíska kyngreiningu. 

Þeim sem  líkar við ummæli Páls Óskars og Ómar Ragnarsson má minna á, að fordómar eins og þessir gagnvart hópi eða hópum hafa orðið til þess í mankynssögunni að draga allt það versta fram í fólki og skiptir þá ekki máli hvort um hvíta kristna karlmenn er að ræða eða ekki.

Má minna á fjöldamorðin í Rúanda þegar Hútúar drápu yfir milljón Tútsa af því að þeir voru Tútsar. 

50 ára forseti

Barack Obama forseti Bandaríkjanna er 50 ára í dag.  Hann eins og svo margir forverar hans í Hvíta húsinu í Washington sýnir þess merki að hann eldist a.m.k. um tvö ár fyrir hvert eitt sem hann er forseti Bandaríkjanna.

Í dag velta margir fjölmiðla-og fræðimenn hvort Obama hafi gengið til góðs í forsetatíð sinni. Slíkt er eðlilegt við tímamót.  ´

Obama tók við embætti eftir að hafa háð kosningabaráttu vonarinnar og fyrirheitanna. Þegar hann tók við embætti eftir bankahrun var ljóst að engin innistæða var lengur fyrir flestum  þeim kostnaðarsömu fyrirheitum og hugmyndum.

Valdamikill stjórnmálamaður kemur alltaf mörgum góðum hlutum í verk og þannig er það með Obama. Hann hefur hins vegar ekki haft hugrekki til að taka á fjárlagahallanum og heimilað lítið hefta dollaraprentun auk peningaprentunar og skuldsetningar  í formi svonefndrar QE (quantitative easing).

Þá hefur hann ekki gert það sjálfsagða og nauðsynlega sem er að semja frið við Þjóðverja og kalla yfir 50 þúsund ríkisstarfsmenn Bandaríkjanna sem þar eru og kallast hermenn heim frá Þýskalandi.

Obama hefur ekki heldur  hugrekki til að kalla herinn heim frá Afghanistan, en heldur áfram að fórna mannslífum og gríðarlegum fjármunum í baráttu sem ekki er hægt að vinna. Baráttu sem engin vitræna glóra er að standa í. Það stendur  Kínverjum, Indverjum og Pakistönum nær að koma á eðlilegu ástandi í Afghanistan en Bandaríkjunum og NATO þjóðum Evrópu.

Vel getur verið að efnahagsvandamálin, stríðið í Afghanistan og vond hrossakaup forseta og þings valdi því að Obama verði ekki endurkosinn en vinsældir hans mælast nú í lágmarki í skoðanakönnunum. Hann  á þó alla möguleika á endurkjöri ef hann starfar síðari hluta kjörtímabilsins í samræmi við þá lífssýn sem hann boðaði í kosningabaráttunni.

Dýrt fyrir forsætisráðherra, en ekki bankastjóra

Fyrir nokkrum dögum var skrifað um það í breskum blöðum að forsætisráðherra Breta, David Cameron hefði tekið á leigu sumarbústað í Tuscanny á Ítalíu. Af mörgum var það talinn flottræfilsháttur af forsætisráðherranum að leigja sumarbústað í Tuscanny á tímum niðurskurðar og erfiðleika í þjóðarbúskapnum.

Fyrir nokkru leigði íslenskur bankastjóri sumarbústað  í sama héraði á Ítalíu engu síðri  en þann sem forsætisráðherra Breta leigir -já og það með öðrum. Hér talar engin um flottræfilshátt heldur þykir það greinilega sjálfsagt hér að yfirstéttinni leyfist allt.  Þannig var talið áður fyrr að það væri í Bretlandi, en nú er greinilega öldin önnur.

Já meira að segja forsætisráðherrann af Bretlandi þarf að ná í capucínóið sitt sjálfur þegar hann kemur eins og sléttur og felldur ferðamaður á veitingastað.

Ekki fer neinum sögum af raunum íslenska bankastjórans íslenska  í Tuscanny þegar hún var þar á ferð enda væntanlega haft meira umleikis en David Cameron forsætisráðherra.

Við erum epli sögðu hrútaberin

Enn eru erlendir fjölmiðlamenn sem leggja við hlustir þega forseti lýðveldisins segir þeim frá því sem er að gerast á hinu fjarlæga Íslandi. Virðingar þjóðarinnar vegna vonar maður oft að fjölmiðlamennirnir kanni ekki frekar upplýsingar forsetans eins og þær sem hafðar eru eftir honum í dag.

Í frétt á BBC í dag er haft eftir forsetanum að Íslendingar dæli ekki fé í fjármálastofnanir heldur láti þær fara á hausinn. Þetta er ekki allskostar rétt. Fram til þess tíma að Steingrímur J. Sigfússon tók við völdum með Jóhönnu var ekki dælt fé í fjármálastofnanir en Steingrímur hefur verið iðinn við það síðan.

Þá segir forsetinn að hagkerfið á Íslandi vaxi nú hraðar en í flestum öðrum Evrópulöndum. Miðað við opinberar hagtölur þá stenst þessi fullyrðing því miður ekki en óskandi að svo væri. Þetta er því miður rangt.

Forsetinn segir að halli hins opinbera sé minni en í öðrum Evrópulöndum.  Þetta kemur í kjölfar fréttar um að ríkissjóðshallinn á Íslandi sé með því mesta sem þekkist í Evrópu.

Lykillinn að endurreisninni sé þó ekki aðeins sá að koma skikki á bankakerfið heldur einnig að taka vilja þjóðarinnar fram yfir fjármálastofnanir er einnig haft eftir forseta Íslands.  Skyldi það vera þannig. Er það þjóðin sem vill halda áfram að stynja undir oki verðtryggingar og verstu lánakjörum sem þekkjast í okkar heimshluta. Varla er það að taka vilja þjóðarinnar fram yfir fjármálastofnanir?

Loks er haft eftir forsetanum að krónan sé lykilatriði í efnahagsbata Íslands.  Skyldi þessi staðhæfing vera rétt? Hefur ekki gengisfall krónunar valdið því að laun á Íslandi eru með því lægsta sem þekkist í Evrópu. Hefur íslenska krónan ekki valdið því að skuldir heimilanna á Íslandi eru þær mestu í heimi. Hefur ekki íslenska krónan valdið því að verð á fasteignum í Evrum eða Dollurum talið hefur hrunið um rúmlega 60%.  Hvað er eiginlega svona gott við krónuna?

Óneitanlega minnti þessi frásögn af fullyrðingum forsetans við fréttamann BBC um ástandið á Íslandi mig á  orðtakið: Við erum epli sögðu hrútaberin.

Kínverjar koma Evrunni til hjálpar

Forsætisráðherra Kína, Wen Jiobao sagði í gær á fundi með forsætisráðherra Ungverjalands, sem situr í forsæti Evrópusambandsins, að Kínverjar ætluðu að kaupa Evruskuldabréf fyrir billjónir Evra til að styrkja Evruna. Af hverju kaupa Kínverjar haug af Evrum  þegar Evran er í vanda? 

Vesturlandabúar nútímans hugsa um daginn í dag og telja það fyrirsjáanlega framtíð. Á meðan hugsa Kínverjar í áratugum og öldum sem fyrirsjáanlega framtíð.

Kínverjar eiga svo mikið af ríkisskuldabréfum Bandaríkjanna að þeir geta ráðið gengi Bandaríkjadalsins.  Það sama gerist með Evruna ef þeir fylla geymslunni sína með Evrum.  Á meðan halda þeir gengi gjaldmiðils síns niðri af miklum krafti og tryggja þannig flutning milljóna framleiðslustarfa frá Evrópu og Bandaríkjunum til Kína.

Stjórnmálamenn á Vesturlöndum hafa leyft fjármagnseigendum að móta hugmyndafræði um flutninga framleiðslufyrirtækja frá Vesturlöndum  til ríkja sem greiða verkafólki  brot af því sem greitt er á Vesturlöndum. Þetta hefur verið kallað að vinna að ódýru vöruverði fyrir neytendur en það er gert með því að svipta stóran hóp neytenda vinnunni og kaupmættinum.

Er ekki þörf á breyttum hugsunarhætti?  Er ekki kominn tími til að hugsa um heildarhagsmuni fólksins þó það verði á kostnað fjármagnseigenda og pappírsbaróna?

Spilafíkn og fréttamennska

Á þriðjudaginn þrumdu ljósvakamiðlar þjóðarinnar þá frétt yfir landslýð að 60% ungmenna á framhaldsskólaaldri hefðu tekið þátt í fjárhættuspili á árinu.

Óneitanlega brá manni við að heyra það ítrekað í fréttum að 60% ungmenna hefðu orðið spilafíkninni að bráð eins og skilja mátti af upphafsstefi fréttanna.

Þegar nánar var að gáð þá kom í ljós að þetta var ótrúlega vitlaus frétt. Það voru 3% ungmenna sem höfðu eytt einhverjum fjármunum sem heitið gat í peningaspil. Hin 57% höfðu e.t.v. keypt lottómiða eða lengjuna einu sinni eða nokkrum sinnum.

Í sjálfu sér er það ekki óeðlilegt að 3% ungmenna séu haldin spilafíkn enda er það í samræmi við almennar viðmiðanir um það hlutfall fólks sem eru spilafíklar og jafnvel aðeins lægra.  Fréttin sem þrumin var yfir landsmönnum var því dæmigerð ekki frétt og röng að upplagi og útleggi.

Mér er það fyllilega ljóst að fréttamönnum finnst hálfgerð gúrkutíð. En það afsakar ekki að vinna fréttir með þessum hætti.  

Vinnulögreglan

Nú hafa skattayfirvöld sameinast Samtökum atvinnlífsins og Alþýðusambandi Íslands í viðleitni til að berjast gegn svonefndri "svartri atvinnustarfsemi". Þessir aðilar lýsa stoltir, að fjöldi nýtísku lögreglumanna eigi að mæta á vinnustaði og grípa til viðeigandi lögregluaðgerða.

Óneitanlega er það nokkuð sérstakt í lýðfrjálsu landi að við skulum vera komin með stærstu rannsóknarlögreglu sem við höfum nokkru sinni haft, eingöngu til að rannsaka efnahagsbrot.

Á sama tíma tilkynnir innanríkisráðherra að auka verði heimildir lögreglu til rannsókna jafnvel þó einstaklingar liggi ekki undir grun.

Starfsfólki eftirlitsstofnana fjölgar gríðarlega jafnvel þó að umsvifin í þjóðfélaginu hafi snarminnkað og minna sé til að hafa eftirlit með og minna tilefni. 

Í Seðlabankanum sitja menn við að yfirfara allar erlendar kreditkortafærslur fólks.

Það er sérstakt að Samtök atvinnulífsins og ASÍ skuli nú lýsa yfir mikilli gleði með enn víðtækari lögregluaðgerðir og telja það vera virkustu leiðina til að vinna gegn svartri atvinnustarfsemi.  Hafa menn gleymt hugmyndafræði frelsisins og frjálsrar markaðsstarfsemi?

Gæti verið að minni skattheimta og betra rekstrarumhverfi smáfyrirtækja mundi skila meiri árangri í baráttu gegn "svartri atvinnustarfsemi"  lögregluaðgerðir?

Hvað kemur næst.  Lögregla lífeyrissjóðanna?