Sekur er sá einn sem tapar

Kl. 10 að morgni 13.febrúar 1945 fyrir 70 árum síðan hófust hrikalegustu loftárásir sem sögur fara af. Þann dag og daginn eftir vörpuðu um 1200 breskar og bandarískar flugvélar sprengjum á menningarborgina Dresden í Þýskalandi og jöfnuðu meir en 60% borgarinnar við jörðu og steiktu meginhluta þeirra sem þar voru með vítislogum.

Sennilega fæst aldrei úr því skorið hvað margir voru drepnir í þessum hildarleik, en tölurnar eru á bilinu 32.000 manns til 600.000.- Sá sagnfræðings sem skrifað trúverðugustu söguna af þessum stríðsglæp telur að 130.000 þúsund manns hafi verið drepin.

Dresden var var kölluð Flórens við Elbu vegna Baroque bygginga og arkitektúr, menningar- og listalífs. Þar voru engin hernaðartæki eða framleiðsla vígtóla. Þar voru aðallega skólar og spítalar. Tugþúsundir flóttamenn voru í borginni þegar þessi versti stríðsglæpur síðari heimstyrjaldar var framinn. Borgin hafði engar loftvarnir af því að engum datt í hug að þessi borg yrði skotmark.

Á þeim tíma sem Churchill og Rosevelt gáfu skipun um að sprengja Dresden í tætlur voru Þjóðverjar búnir að tapa stríðinu. Rúsneski herinn var  um 100 kílómetra frá borginni. Fyrirskipunin um að sprengja óbreytta borgara í tætlur var óafsakanlegur stríðsglæpur. Í kjarnorkuárásinni á Hirosima í Japan dóu um 70.000 manns eða færri en ég tel að hafi dáið í Dresden. Sú árás á saklausa borgara var líka óafsakanlegur stríðsglæpur.

Í allri seinni heimstyrjöldinni voru færri en 50.000 Bretar sem dóu í loftárásum. Bretar hafa samt lýst þeim loftárásum sem óafsakanlegum stríðsglæpum. Loftárásum á Coventry í Englandi þar sem mikil hergagnaframleiðsla var fórust um 380 manns. Þeim árásum var lýst af Bretum sem óafsakanlegum þýskum stríðsglæpum.

Það getur aldrei verið réttlætanlegt að drepa saklausa borgara. Það er alltaf stríðsglæpur. Stundum verða mistök, en þegar tugir þúsunda borgara eru sprengd í tætlur eða farast í vítiseldi vegna ákvarðana æðstu ráðamanna eins og var um árásina á Dresden þá er það stríðsglæpur engu betri en ódæðin sem glæpamenn nasista frömdu gagnvart óbreyttum borgurum í löndum sem þeir hernámu aðallega í Póllandi og Sovétríkjunum.

Þeir sem tóku ákvörðun um að drepa tugi þúsunda óbreyttra borgara í Dresden og eyðileggja menningarlegan gimstein án hernaðarlegrar nauðsynjar eru stríðshetjur með sama hætti og þeir sem tóku ákvörðun um að varpa kjarnorkusprengum á Hírósíma og Nagasakí. Allt tal um að þessir stríðsglæpir hafi stytt stríðið og komið í veg fyrir annað manntjón er rangt.

Þeir sem töpuðu eru útmálaðir sem böðlar og glæpamenn eins og þeir voru. En verður þá ekki að leggja dóm á sama grundvelli á alla sem frömdu stríðsglæpi. Var betra að Rosevelt og Churchill dræpu saklaust fólk en Hitler og Hirohito?

En sekur er sá einn sem tapar. 

Athugasemdir

[Ómar Geirsson, 13.2.2015 kl. 09:29]

Góð spurning í lokin Jón, og frábær pistill.

Takk fyrir.

Kveðja að austan.

[Ívar Pálsson, 13.2.2015 kl. 09:37]

Þörf ábending, Jón. Leifar rústanna í Dresden höfðu áhrif á mann, eins og jarðgöngin í Víetnam. Sá háttur Kanans að sprengja alla byggð í tætlur og fara svo inn eftirá hefur vissulega skilað þeim árangri en er ólýsanlegur glæpur, sem viðheldur hlutfalli fallinna borgara (gegn hermönnum) um 90%. Diskur sem ég keypti með kvikmyndum fréttaritara í innrás Bandamanna í Holland 1945 sýnir þetta vel: Þorpunum er rústað áður en farið er inn. Núna eru sprengjurnar margfalt öflugri. Stríð spyr ekki um siðferði.

[Wilhelm Emilsson, 13.2.2015 kl. 10:12]

Samkvæmt þeim tölum sem ég hef séð, til dæmis í grein í Der Spiegel, var fjöldi þeirra sem dóu í loftárásum á Dresden í mesta lagi 25.000 manns.

[Ómar Ragnarsson, 13.2.2015 kl. 10:19]

Hafðu þökk fyrir þennan góða pistil. Ég var einmitt að minnast þess í pistli að nú í janúar voru rétt 100 ár síðan fyrst var ráðist úr lofti á almenna borgara til þess að salla þá niður. 

Þróun þessar glæpatækni er varðveitt í nokkrum nöfnum: 

Guernica 1937. Dráp almennra borgara hafið í nýjar hæðir. 

Belgrad apríl 1941. 17 þúsund drepnir í borg með enga hernaðarlega þýðingu. 

Hamborg júlí 1943. 42 þúsund sannanlega drepnir á þremur dögum og til verður nýtt eyðingarafl: Eldstormurinn, sem sogar fólk inni í sig og steikir það lifandi.

Dresden, hámarkið fram að því, dánartala óviss.

Hiroshima og Nagasaki ágúst 1945.

Tokyo sumarið 1945. Meira en 100 þúsund drepnir.  

[Erlingur Alfreð Jónsson, 13.2.2015 kl. 13:42]

Jón, þessar dánartölur sem þú nefnir fyrir Dresden eru kolrangar. Niðurstöður þýskrar rannsóknar sem birtar voru 2010 sýna að mannfallið var um 25.000 manns, eða nánast það sama og áætlað var árið 1945. http://www.dresden.de/media/pdf/infoblaetter/Historikerkommission_Dresden1945_Abschlussbericht_V1_14a.pdf

Sömuleiðis eru tölurnar fyrir Hiroshima of lágar. Á milli 60-90.000 manns dóu samstundis þegar sprengjan sprakk en endanleg tala er um 135.000. Að sama skapi er áætlað 60-80.000 manns hafi farist í Nagasaki.

Þá er líka rétt að minnast í þessu sambandi loftárása á Hamborg þar sem 40.000 manns fórust á vikutímabili í júlí 1943. (http://en.wikipedia.org/wiki/Bombing_of_Hamburg_in_World_War_II)

Með þessu er ég ekki að gera lítið úr því sem gerðist í Dresden.

En ég tel hins vegar að árásirnar á Hiroshima og Nagasaki standi upp úr öðrum hernaðaraðgerðum einfaldlega hveru áhrifamiklar þær voru miðað við umfang; sitt hvor vélin varpar sinni sprengjunni hvor, tæplega 5 tonna þungum, og á augnabliki glata tugþúsundir lífi sínu. Engin sambærileg hernaðaraðgerð hefur nokkurn tíma átt sér stað í veraldarsögunni þó margur hildarleikurinn hafi verið skrásettur, og mannfall víða verið mikið og hörmulegt.

[Jón Magnússon, 13.2.2015 kl. 14:40]

Takk fyrir það Ómar

[Jón Magnússon, 13.2.2015 kl. 14:43]

Þakka þér fyrir það Ívar. En það er ekki allskostar rétt að stríð spyrji ekki um siðferði. Í Evrópu geisuðu stríð milli ýmissa þjóða í meir en tvær aldir þar sem almennir borgarar voru látnir í friði og gátu haldið áfram viðskiptum sínum m.a. yfir landamæri stríðsaðila. Má benda á t.d. myndaflokks em sýndur var á RÚV danskur 1864 um stríðið milli Dana og Þjóðverja og Austurríkismanna. Þá voru almennir borgarar alveg látnir í friði í Danmörku þó að Þýska sambandið færi víða um. Það var lenskan á þeim tíma.

[Jón Magnússon, 13.2.2015 kl. 14:45]

Ég nefni það Wilhelm að tölurnar eru mjög á reiki og erfitt að átta sig á þessu. það er talað um frá 30 þúsund til 600 þúsund. Áróðursvél Hitlers reyndi að gera sem minnst úr málinu eftir loftárásina til að vekja ekki óhug. Bandamenn hömuðust við það líka. Þjóðverjar hafa síðan verið í sjálfsásökunum allt frá stríðslokum til þessa dags sem eðlilegt er og frá þeim er varla haldbærar tölur að fá. Þess vegna segi ég sá sagnfræðingur sem ég tel áreiðanlegastan í þessu efni metur þetta sem um 130.000. Mér finnst annað ólíklegt þó að ný þýsk rannsókn segi mun lægri tölu.

[Jón Magnússon, 13.2.2015 kl. 14:49]

Þakka þér fyrir það Ómar góð upprifjun hjá þér yfir þessa stríðsglæpi. Guernica var fordæmd af öllum á sínum tíma þegar upp komst. Þjóðerjum var alltaf kennt um þangað til að sagnfræðingar fóru að skoða málið betur og áttuðu sig á að það var bein fyrirskipun frá Franco sjálfum til þýsku Kondór flugsveitarinnar hvar átti að sprengja þannig að honum er um að kenna þó að þýsku flugmennirnir hefðu mátt sjá þegar þeir komu yfir að þeir væru að fara að sprengja fólk og hefðu átt að óhlýðnast skipuninni, en það datt þeim ekki í hug.

En í vestrænum fjölmiðlum hefur því bulli verið haldið fram að með þessu hafi þjóðverjar verið að prófa gereyðingarmátt sinn en það er rangt. Þeir gerðu það fyrst þegar þér réðustu á Vársjá og það var líka stríðsglæpur þegar sprengjum var varpað á almenna borgara þar í september 1939.

[Jón Magnússon, 13.2.2015 kl. 14:52]

Erlingur bendi á svar mitt til Wilhelm. Það er erfitt að átta sig á hvað margir fórust í Dresden en þeir voru örugglega mikið fleiri en í Hamborg 1943. Hildarleikurinn í Dresden var svo svakalegur að það reyndu allir að fela það hvað þetta var hræðilegt.

En mergurinn málsins er Erlingur að stríð á að vera milli herja en heir eiga ekki að herja á borgara sem eru ekki þáttakendur í stríðinu. Engilsaxneska hugmyndafræðin að allir séu ábyrgir er röng og fyrirlitleg.

[Vilhjálmur Örn Vilhjálmsson, 13.2.2015 kl. 18:33]

Árásirnar á Dresden voru ekki stríðsglæpir og verða aldrei stríðsglæpir. Ráðist var á borg í landi, þar sem stór meirihluti þjóðarinnar hafði kosið flokk sem þegar allt er talið olli dauða 60 milljóna manna.

Fórnarlömb helstefnu nasismans fögnuðu reyndar árásunum á Dresden. Skoðun þeirra skiptir meira máli en skoðanir fólks sem telja það maklegt að ráðast á þá sem komu okkur undan oki nasismans fyrir fullt og allt.

25.000 manns er sú tala fórnarlamba árásanna á Dresden, sem sagnfræðingar hallast að í dag. 25.000 á móti 60.000.000. Dresden var meðal þeirra fórna sem þurfti, til að brjóta niður baráttuvilja nasista.

Svo er vafamál, hvort Þýskaland hafi yfirleitt tapað. Landið er í dag fyrirliði ESB, þökk sé m.a. Bandaríkjunum. Til var fólk í Evrópu, sem taldi að Þýskaland ætti ekki tilverurétt. Það var vitanlega of langt gengið. En Dresden-árásin var ekki stríðsglæpur, þegar árásin var framin.

[Hrólfur Þ Hraundal, 13.2.2015 kl. 20:55]

Eftir á söguskoðun er vandmeðfarin og krefst fullra ærlegheita.

Fyrirsögnin er í meiralagi vafasöm eigi hún að vara fullyrðing. 

Í stríði var margt á huldu og svo er enn, þó með öðrum hætti sé.    

[Guðmundur Ingi Gunnlaugsson (IP-tala skráð) 13.2.2015 kl. 21:34]

Mjög góður pistill og þarfur.  Fjöldi látinna eftir þessa hroðalegu árás er á reiki vegna þess að það er aðilum báðum megin borðs hagfellt nú að gera sem minnst úr þessum meinta stríðsglæp bandamanna.  Ég hef hallast að þeirri tölu sem þú nefnir sem líklega, þ.e. 130 þúsund manns um það bil og finnst sem að góð og haldbær rök hafi komið fram henni til stuðnings. Að sjá myndir af líkahaugunum í Dresden sem teknar voru næstu daga eftir árásina er ekkert hugnanlegra en myndir af fórnarlömbum SS (nazista) frá útrýminarbúðunum.

[Gunnar Th. Gunnarsson, 14.2.2015 kl. 06:12]

Stór hluti þeirra sem fórust í Dresden, kafnaði, m.a. í loftvarnarbyrgjum vegna súrefnisskorts. Eldarnir voru svo gríðarlegir.

Varðandi fall óbreyttra borgara, þá hefur hlutfall þeirra aukist jafnt og þétt í aldanna rás. Þróunin hefur verið stöðug í hærra hlutfall, eftir því sem vopn þróast. Um leið fækkar hermönnum á vígvöllum. Öllu er meira og minna fjarstýrt af tölvunördum... langdrægar þetta og langdrægar hitt. 

[Wilhelm Emilsson, 14.2.2015 kl. 21:33]

Takk fyrir svarið, Jón. Hver er þessi sagnfræðingur sem þú ert að tala um?

Hér er heimild um mannfall í Dresden. Teymi sagnfræðinga, sem tók fimm ár til að fara yfir allar fáanlegar heimildir, komst að þeirri niðurstöðu að allt að 25.000 manns hafi látið lífið. Hægri öfgamenn í Þýskalandi hafa haldið því fram að 500.000 manns hafi fallið. Sagnfræðiteymið var fengið til að rannsaka málið og koma með tölur sem byggðar eru á gögnum.

http://news.bbc.co.uk/2/hi/8574157.stm