Að vera pínulítið óléttur

Einhverntímann var sagt, að fólk væri annaðhvort ólétt eða ekki. Það væri ekki hægt að vera pínulítið óléttur. 

Svo virðist hinsvegar að það sé hægt að vera pínulítið smitaður af C-19 veirunni miðað við það sem landlæknir segir: Hún sagði í daglegum sjónvarpsþætti veirutríósins í dag, að einu skýring á því af hverju veiran nú legðist mun léttara á fólk en í vor væri ef til vill sú, að fólk fengi ekki eins mikið magn af veirunni í sig vegna sóttvarna. 

Er það ekki svo að annaðhvort smitast fólk eða ekki. Er hægt að fá meira eða minna smit eftir atvikum? Miðað við þessa nýju kenningu landlæknis, þá ætti að vera komin upp virk leið til að leysa C-19 vandann í eitt skipti fyrir öll. Þannig er þá hægt að smita fólk hæfilega lítið þannig að það fyndi ekki fyrir þessu og myndaði mótefni. Málið leyst. 

En að sjálfsögðu er það ekki svo. 

Hræðsluáróðrinum verður að viðhalda. Af hverju má ekki viðurkenna, að það sem nú er í gangi sem ný Covid smit leggjast almennt ekki þyngra á fólk en flensusmit. Frá því var greint í Daily Telegraph í gær, að fleiri deyja nú vegna sumarhita í Bretlandi en vegna Covid. Raunar er þessi seinni bylgja það væg, að engin þörf er fyrir sérstakar ráðstafanir. Þó fæstir vilji smitast og sjálfsagt sé að fólk viðhaldi almennum smitvörnum. 

Af hverju er veirutríóinu og Kára Stefánssyni svona mikið í mun að viðhalda óttanum og knýja fram ráðstafanir sem kosta hundruði milljarða? Ráðstafanir, sem munu valda verri lífskjörum, þrátt fyrir að meiningin sé að leggja stóran hluta byrðana í núinu á ungabörn og ófædda.  

Ber ríkisstjórnin ekki ábyrgð á því að starfa skv. heilbrigðri skynsemi og aflétta ónauðsynlegum frelsisskerðingum þegar í stað og segja fólki þann sannleika að miðað við þessa seinni bylgju C-19 faraldursins, þá er hættan á dauða eða alvarlegum afleiðingum vegna sjúkdómsins svo lítil, að engin ástæða sé til að halda þjóðfélaginu öllu í helgreipum vegna ógnar sem er minni en við höfum ítrekað staðið frammi fyrir án þess að skerða frelsi borgaranna. 

Ferðaþjónustan sem lokar ekki þrátt fyrir Covid. Vegabréf óþörf

Verulega hefur dregið úr ferðum venjulegs fólks á mill landa eftir að Covid faraldurinn brast á í Evrópu. Allskonar takmarkanir eru settar, m.a. þarf fólk að vera með grímur, ekki má hafa handfarangur um borð í flugvélum (hvaða tilgangi sem það nú þjónar)ferðaframboð er takmarkað og ferðalangar þurfa að fara í skimun eða jafnvel 14 daga sóttkví. 

Önnur ferðaþjónusta, sem studd er dyggilega af auðkýfingnum Soros, Guteres framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna og nytsömum sakleysingjum í Evrópu blómstrar samt sem aldrei fyrr.  Það er ferðaþjónusta glæpahringja með ólöglega innflytjendur.

Umsvif ólöglegu ferðaþjónustunar hefur aukist það mikið í Covid faraldrinum, að starfsfólk á strandgæsluskipum í Bretlandi segir að flotinn þurfi að skerast í leikinn. Alls hafa 3000 ólöglegir innflytjendur komið til Bretlands þann tíma ársins sem C-19 hefur geisað, en þeir voru alls 1.892 allt árið í fyrra. Þessir ólöglegu ferðamenn þurfa ekki að sýna passa enda eru þeir yfirleitt búnir að henda þeim til að villa á sér heimildir. Þeir fara ekki í skimun fyrr en þeir leita fyrst eftir ókeypis velferðarþjónustu. 

Starfsfólk breskra strandgæsluskipa segist ekki geta ráðið við báta með 40 ólöglegum innflytjendum eða fleiri og þessvegna verði flotinn að skerast í leikinn skv. því sem Daily Telegraph segir í frétt þ.4.8. s.l. 

Á sama tíma segir tímaritið The Economist frá því með hvaða hætti glæpahringir og fleiri undirbúi ólöglega innflytjendur fyrir að komast ólöglega til Evrópu. Það er vísað á lögmenn, sem eru hjálplegir, mannúðarsamtök, hvernig á að ganga í hagkvæmnishjónabönd eða koma sér upp fölsuðum vinnusamningum. 

Einnig eru leiðbeiningar um það hvernig á að komast hjá því að ólöglegum innflytjendum verði vísað úr landi og fái stöðu sem fólks sem nýtur alþjóðlegarar verndar eins og það heitir á pólitísku nýmáli stjórnmála- og fréttaelítunar. Þar er m.a. bent á, að fólk haldi því fram, að þau séu börn, séu að leita að föður sínum, konu, börnum eða komi frá stríðshrjáðum löndum og til þess að geta haldið þessu fram, þarf að henda vegabréfum og reyna að halda sér sem lengst í lyginni þangað til að yfirvöld gefast upp. 

Ólöglega ferðaþjónusta glæpamannanna sem standa í því að smygla fólki til Evrópu hefur allar þessar upplýsingar á reiðum höndum og hjálpfúsir nytsamir sakleysingjar í Evrópu hamast við að standa með smyglurunum í misskildu mannúðarskyni. 

Þrátt fyrir að vitað sé, að meir en 90% þeirra ólöglegu innflytjenda sem koma til Vestur Evrópu eru ekki að flýja stríð, handtöku eða hörmungar heima fyrir, hefur Evrópa undir forustu Guteres framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna tekið upp vitlausustu löggjöf sem til er í málefnum ólöglegra innflytjenda, sem voru síðar skírðir hælisleitendur og loks umsækjendur um alþjóðlega vernd. Skv. þessum lögum þ.á.m. íslensku útlendingalögunum er sönnunarbyrði alfarið lögð á ríkisvaldið en engin á ólöglega innflytjandann. Það má ekki einu sinni gera einfaldar prófanir og rannsóknir á því hvort viðkomandi er að segja satt eða ljúga t.d. hvað varðar aldursgreiningu. Íslenska ríkisstjórnin gekk síðan þennan planka á enda með því að samþykkja svokallaðan Marokkó sáttamála varðandi hælisleitendur.

Venjulegt fólk þarf að nota vegabréf til að komast á milli landa. Ólöglegu innflytjendurnir gera það ekki og framvísa ekki neinu slíku. Af hverju kemst það þá inn í land eins og Ísland sem er eyja og ólöglegu innflytjendurnir koma allir með flugi? Það er vegna þess að íslensk stjórnvöld gera ekki nauðsynlegar ráðstafanir eins og t.d. að krefjast þess, að flytji flugfélag ólöglegan innflytjenda án vegabréfs, þá verði það að koma þeim sama aðila aftur til upphafsstaðar ferðarinnar á sinn eigin kostnað. 

Venjulegur ferðamaður að og frá Íslandi þarf sjálfur að greiða fyrir fæði, uppihald, læknisþjónustu, sálfræðiþjónustu, tannlæknaþjónustu o.s.frv. Ólöglegu innflytjandinn gerir það ekki. Allur kostnaður vegna þeirra er tekinn frá skattgreiðendum. Kostnaður íslenska ríkisins vegna þessarar ólöglegu ferðaþjónustu kostar skattgreiðendur marga milljarða á ári.

Þegar fyrir liggur hvers eðlis ferðaþjónusta ólöglegra innflytjenda er, þá má ætla að einhverjir stjórnmálamenn telji eðlilegt m.a. vegna afleiðinga Covid að standa vörð um velferð eigin borgara og hagsmuni frekar en að stuðla að ólöglegum flutningum ólöglegra innflytjenda til landsins. 

Bregðumst við af skynsemi en ekki vegna ótta.

C-19 er vond sótt, en fjarri sú versta sem gengið hefur yfir veröldina eða er til staðar. Það sem gerir C-19 sérstaka eru viðbrögðin við veirunni, sem eru fordæmalaus. 

Í henni veröld er það mannlegt, að óttast það óþekkta. Jafnvel þó okkur stafi meiri ógn af hinu þekkta, þá vekur það ekki eins mikla óttatilfinningu. Í hartnær hálft ár hefur dunið yfir fólki um veröld víða hvað margir hafi sýkst af C-19 og hve margir hafi dáið. Þessar fréttir hafa valdið verri múghræðslu en þekkst hefur á síðari árum og vegna hennar hefur verið gripið til aðgerða, sem eru líka fordæmalausar. Á sama tíma deyja mun fleiri vegna reykinga og berkla.

Þegar aðgerðir til skerðingar frelsi borgaranna vegna C-19 voru kynntar af veirutríóinu fyrir hálfu ári var markmiðið, að koma í veg fyrir of mikið álag á heilbrigðisþjónustuna. Það markmið náðist og gott betur. Engin hætta er fyrir hendi nú, að einhver breyting verði á því. Kalla þá nokkur smit sem greinst hafa að undanförnu á aukna skerðingu á frelsi landsmanna? Ofangreind markmiðssetning er ekki í hættu þannig að hertar reglur og frekari skerðing á réttindum borgaranna er ekki réttlætanleg útfrá þeim forsendum. Samt situr ríkisstjórnin á fundi til að ræða hertar reglur sem engin þörf er á að svo komnu máli.

Vilji ríkisstjórnin skerða frelsi borgaranna vegna nokkurra smita verður að vera skírt hvert markmiðið er. Á að eyða veirunni úr umhverfinu? Slíkt er raunar tæpast gerlegt.

Að sjálfsögðu viljum við öll, að sem fæst smit greinist hér á landi og helst engin, en þannig er það ekki og verður ekki meðan veiran er á meðal okkar og fáir hafa sýkst.

Sóttvarnarlæknir verður stöðu sinnar vegna að gera ítrustu kröfur og það er ljóst að landlæknir telur sig vera í sömu stöðu. En það er ríkisstjórnin sem verður að meta heildarhagsmuni. Ríkisstjórnir eru ekki til að stimpla pappíra og tillögur sérfræðinga eins og þær séu eins og Guð hafi sagt það. Haldi ríkisstjórn að hlutverk hennar slíkt,  þá á hún ekki sjálfstætt erindi lengur við þjóðina. 

Talað er um að taka aftur upp fjarlægðarmörk 2 metra. Slíkt drepur niður eðlileg mannleg samskipti.

Við erum félagsverur, það er það mannlega. Líkamleg nánd við annað fólk er útilokað, að ýta út úr menningu okkar enda værum við þá komin í þursaríki. Vinátta, ást, hluttekning í sorg og gleði, lærdómur börn að leik, hópíþróttir,fundir, allt kallar þetta á líkamlega nánd og það er allt í lagi nema einhver meiriháttar vá steðji að, sem gerir ekki núna. Við viljum vera nálægt hvert öðru og þjóðfélagið er byggt þannig upp, að hjá því verður ekki komist nema að loka á eðlileg mannleg samskipti. Tölvuskjárinn og einangrun heima geta aldrei komið í stað fyrir mannleg samskipti. 

Má vera, að hræðslan við C-19 sé vegna þess hvað við höfum búið við mikið öryggi í langan tíma. Í Afríku og Asíu hefur fólk þurft að glíma við verri veirur en C-19 sem eru enn til staðar en hafa ekki breiðst út til Vesturlanda. Sóttir eins og Sars og Ebóla. Reynt var að hræða fólk með fuglaflensu og svínaflensu, en það tókst ekki þó að fjölmiðlar reyndu sitt besta. Við höfum fengið smitsjúkdóma eins og HIV og Zika, en allar þessar sóttir höfðu mun hærri dánartíðni en C-19. En engin þeirra snerti Evrópu nema HIV og þann sjúkdóm fékk fullorðið fólk ekki nema það tæki meðvitaða áhættu. 

Þó Covid 19 sé hættulegur sjúkdómur þá er dánartíðni fólks undir fimmtugu lægri en í venjulegri flensu og í miklum meirihluta tilvika er sjúkdómurinn mildur og gengur yfir á stuttum tíma eins og Jonathan Sumption fyrrum hæstarréttardómari í Bretlandi benti á í grein í Daily Telegraph 28.júlí s.l. 

Á sama tíma og allir fréttamiðlar í heiminum eyða stórum hluta jafnvel meirihluta fréttatíma í C-19 og hafa gert í hálft ár, þá eru samt fleiri að deyja úr berklum og vegna reykinga.

Það þurfa allir að meta það fyrir sig hvaða áhættu þeir vilja taka í lífinu og hvað sé rétt fyrir okkur að gera miðað við aldur og líkamlegt atgervi. Í sumum tilvikum vill fólk einangra sig, aðrir vilja viðhalda fjarlægðarmörkum og við eigum að virða allar slíkar óskir og varúðarráðstafanir. En ríkisstjórnin á líka að virða óskir okkar hinna, sem viljum lifa lífinu lifandi í samskiptum við annað fólk. Eða eins og ofangreindur Jonathan sagði í grein sinni. Við getum ekki haldið áfram að hlaupa í burtu við verðum að halda áfram með lífið. 

Franklin Delano Roosevelt forseti Bandaríkjanna sagði á sínum tíma fræg orð "The only thing you have to fear is fear itself" það eina sem þú þarft að óttast er óttinn sjálfur. Þó það sé ekki allskostar rétt þá skiptir það máli í þessu óttaþrungna umhverfi í skugga C-19 að við missum ekki óttans vegna eðlilega rökhyggju og skynsemi og hlaupum undan og föllumst athugasemdalaust á allar hugmyndir sem hefta eðlilegt frelsi. 

Sumt orkar meira tvímælis en annað.

Sama dag og sóttvarnarlæknir tilkynnti að hætt yrði að skima farþega frá Þýskalandi, Danmörku, Finnlandi, Noregi, Færeyjum og Grænlandi fyrir kórónaveirusmiti var tilkynnt, að engin þjóðhátíð yrði í Vestmannaeyjum í ár vegna þess að sami sóttvarnarlæknir bannaði, að fleiri en 500 mættu koma saman til að hafa gaman.

Þessi 500 manna regla er stundum brosleg eins og t.d. á íþróttavöllum, þar sem sett eru ómerkileg bönd á milli nokkurra hólfa, sem fólk fer á milli eftir atvikum og svo hittist fólk í leikhléi og undan og eftir. En hvað sem því líður þá hefur enginn smitast á fótboltaleik við allt þetta "frjálsræði".

Allt orkar tvímælis þá gert er, en sumt orkar meira tvímælis en annað. Nánast engin kórónuveirusmit hafa greinst um allnokkurt skeið meðal íslendinga, en nokkur daglega hjá erlendum gestum sem koma til landsins. Smithættan án erlendu gestanna er svo lítil að hún réttlætir ekki nein eða endurnýjuð boð eða bönn sóttvarnarlæknis.

Þetta sýnir vel að mun auðveldara er að koma á bönnu en að afnema þau. Jafnvel þó engin rök mæli lengur með banninu.

Nú er svo komið í sóttvörnum landsins, að opnað skal á smitgáttina með hindrunarlausari komum fólks erlendis frá, en lokað á að landinn megi eiga sínar smitlausu útiskemmtanir um Verslunarmannahelgina.

Hver á peningana þína?

Stutta svarið við spurningunni hver á peningana þína er "eignarrétturinn er friðhelgur skv. 72.gr. stjórnarskrárinnar. Nú hefur ferðamála-iðnaðar- og nýsköpunarráðherra lagt fram frumvarp, sem tekur fyrir virk eignarréttindi neytenda á peningunum sínum og það afturvirkt.

Neytendur á Íslandi í ásamt með neytendum annarra Norðurlanda háðu um árabil harða baráttu til að tryggja lágmarksréttindi neytenda í pakkaferðum, sem ferðaskrifstofur skipuleggja og selja. Þar er kveðið á um lágmarksþjónustu og gæði, sem þurfi að vera til staðar og skuldbindingu um endurgreiðslu þeirra peninga, sem neytandinn greiðir til ferðarskrifstofunnar falli ferðin niður.

Ákvæðið um endurgreiðslu ferðakostnaðar er svo afdráttarlaust, að jafnvel þó að sá sem selur ferðina verði að fella hana niður vegna óvenjulegra og óviðráðanlegra aðstæðna fyrir upphaf ferðar verður hann samt að endurgreiða neytandanum innan 14 daga. Auk þess er seljandi ferðarinnar skyldaður til að hafa tryggingar fyrir endgurgreiðslu til neytenda.

Í frumvarpi ferðamálaráðherra er tekið fyrir, að neytandinn geti fengið pakkaferð endurgreidda, sem hann greiddi frá 15. mars s.l. Í stað þess að fá peningana sína segir frumvarpið, að hann geti fengið inneignarnótu, sem neytandanum er heimilt að innleysa á 12 mánaða tímabili sömu fjárhæðar og þær greiðslur sem neytandinn innti af hendi. En hækki ferð í verði hvað þá? Frumvarpið segir ekkert um það. 

Það datt engum í hug við bankahrunið, að til að auðvelda og leysa tímabundið lausafjárstöðu fallinna banka, að þá yrðu innistæður neytenda bundnar í 12 mánuði. 

Ferðaskrifstofur sem eru nánast einu skipuleggjendur og söluaðilar pakkaferða fá skv. lögum ferðamálaráðherra að fara með fjármuni neytenda í 12 mánuði gegn útgáfu þeirra sérstöku aflátsbréfa, sem inneignarnótur nefnast. Þetta er nokkuð sérstakt ráðslag þar sem ferðaskrifstofurnar hafa iðulega ekki greitt neitt eða mjög takmarkaðan hluta kostnaðar vegna pakkaferðarinnar sem var aflýst. Ferðaskrifstofan gerir samning við flugfélag og hótel, en þarf ekki að greiða þeim fyrr en síðar og iðulega ekki verði ferð felld niður af óviðráðanlegum ástæðum. Samt sem áður á ferðaskrifstofan að hafa leyfi til að valsa með peninga neytandans eins og þeim sýnist næstu 12 mánuði skv. lagafrumvarpi ráðherrans. Ætlar ríkið síðan að ábyrgjast endurgreiðslu fari ferðaskrifstofan í þrot og tryggingarféð dugar ekki. Hvað með vexti af þessum haldlögðu fjármunum?

Frumvarpið er afturvirkt og tekur til ferða sem ekki voru farnar frá 15.mars. Neytendur hafa átt rétt á endurgreiðslu slíkra ferða frá 29. mars í fyrsta lagi, en ferðaskrifstofu ber að endurgreiða pakkaferð sem ekki er farin innan 14 daga frá aflýsingu. Er það skoðun ferðamálaráðherra og ríkisstjórnarinnar, að hafi ferðaskrifstofa þráast við og vanrækt að sinna þeirri lagalegu skyldu sinni að endurgreiða neytandanum innan 14 daga frá niðurfellingu ferðar, að þá skuli ferðaskrifstofan ölast rétt til að fara með peninga neytandans næstu 12 mánuði. Hvað er það annað en eignaupptaka? 

Svona aðför að stjórnarskrárvörðum eignarrétti og neytendarétti er ekki hægt að samþykkja. Ég skora á ráðherra að láta starfsfólk ráðuneytis hennar ekki fleka sig lengur til þessarar vanhugsuðu lagasetningar og draga þetta frumvarp til baka. Ef ekki þá vona ég að þingmenn sýni réttindum neytenda og stjórnarskrárvörðum eignarrétti einstaklinga þá virðingu að fella frumvarpið. 

 

 

Grípum tækifærin

Þegar syrtir í álinn er mörgum gjarnt að sjá ekkert nema svartnættið. Klifað hefur verið á því að C-19 sé fordæmalaus sjúkdómur. Það er rangt. Mörg dæmi eru um sjúkdóma svipaðrar gerðar og farsóttir sem hafa verið mun skæðari. Það sem er fordæmalaust eru viðbrögðin þar sem þjóðfélögum er lokað og fólk skyldað til inniveru svo vikum skiptir.

Við höfum fengið á okkur högg,einkum ferðaþjónustan. C-19 veiran er skepna sem við þekkjum lítið, en smám saman hafa hrotið fróðleiksmolar af borðum vísindamanna. Sumir hverjir þess eðlis, að ætla má, að faraldurinn líði fyrr hjá, en ætlað hafði verið.

Tekist hefur að lágmarka útbreiðsluna hér á landi. Nú er því tími til kominn að athuga þá kosti sem eru í stöðunni. Óhætt ætti að vera að aflétta flestum hömlum sem verið hafa í gildi varðandi atvinnustarfsemi og mannamót, þó fjarlægðarmörk verði áfram virt auk nauðsynlegs hreinlætis.

Íslenska ferðaþjónustan og þjóðin á þá þann kost að markaðssetja Ísland sem land þar sem hvað öruggast er að vera bæði hvað varðar C-19 sem og góða heilbrigðisþjónustu. Ætla má að margir, sem hafa þurft að sætta sig við útgöngubann og inniveru svo vikum og mánuðum skiptir mundi kjósa það helst að fá að komast til lands sem býður upp á öryggi, ómenguð víðerni,hreint loft og vatn.

Við eigum því að vera viðbúin með markaðssókn um leið og ferðatakmörkunum er aflétt. Sá tími kemur fyrr en varir.  

Hvað svo?

Í dag segir breska stórblaðið the Daily Telegraph, að bókanir í ferðir með skemmtiferðaskipum árið 2021 hafi tekið kipp þrátt fyrir hryllingssögur af skemmiferðaskipum í sóttkví vegna C-19. Áhugi fólks á ferðalögum í framtíðinni hefur því ekki minnkað. 

Við ættum því ekki að örvænta hvað varðar íslenska ferðaþjónustu.

Miklu skiptir hvernig heimurinn bregst við á næstunni. Athyglisvert er að sjá hvernig Hong Kong brást við. Hong Kong er í nágrenni við Guangdong í Kína,sem varð illa úti vegna C-19. Faraldurinn náði sér samt ekki á strik í Hong Kong. Einn fremsti veirusérfræðingur Þýskalands Alexander Kekulé bendir á, að þeir hafi byrjað að nota andlitsgrímur fljótlega eftir að fréttist af sjúkdómnum. Hann segir að þær skipti litlu máli úti, en innandyra skipti þær miklu máli. Vígorð hans er "Kein Held ohne Maske" enginn hetja sem er án grímu. 

Mikilvægt er að þjóðfélagið komist sem fyrst í eðlilegt horf, þó brýnt verði áfram fyrir áhættuhópa að gæta sín sérstaklega. Ríkisstjórnin verður að meta heildarhagsmuni í því sambandi og getur ekki endalaust framselt vald sitt til sérfræðinga á afmörkuðum sviðum. 

Af hverju leggja yfirvöld ekki áherslu á að nægt framboð sé af andlitsgrímum og skyldi fólk til að vera með þær t.d. í verslunum og leyfi rökurum og hárgreiðslumeisturum og fleiri þjónustustéttum að vinna vinnuna sína, en skylda þá og viðskiptavinina til að vera með andlitsgrímur meðan smithætta er enn fyrir hendi. 

Mikilvægt er að þjóðfélagið komist sem fyrst í samt lag. Krafa um að fólk sé með andlitsgrímur innandyra í fjölmenni er ekki of hátt verð fyrir það. 

En hvar fáum við fullnægjandi andlitsgrímur í dag? Er það e.t.v. yfirsjón af hálfu þeirra sem öllu ráða, að hafa ekki tryggt fólki nauðsynlegan aðgang að þeim?

 

Slæmar fréttir frá Tenerife

Sú frétt, að ferðamaður á Tenerife sé smitaður af Kórónaveirunni er eitt það versta sem gat komið fyrir. Tenerife er ferðamannaeyja, þar sem ferðamenn dveljast venjulega ekki lengur en 2-3 vikur. 

Enginn veit hverja sá smitaði umgengst, en hann er á hóteli þar sem um tugur Íslendinga er og hótel sem eru vinsæl af Íslendingum eru í næsta nágrenni. Vinur minn sem ætlaði til Tenerife í morgun, hætti við þegar hann fékk fréttirnar, en hótelið hans er einmitt næsta hótel við það, þar sem fólk er nú í einangrun.

Fólk hefur verið að koma frá Tenerife og mun koma þar sem engar takmarkanir eru á ferðum fólks. Það er því brýn ástæða til að við tökum hættuna alvarlega og gerum strax ráðstafanir til að fræða fólk um það hvernig má draga úr líkum á að smitast og koma fyrir handspritti sem víðast til að fólk geti hreinsað hendur eftir að hafa snert fólk og hluti sem eru útsettir fyrir smit. 

Hætta  á að Kórónaveiran verði greind og dreifi sér á Íslandi er nú raunveruleg. Því miður og þá er allur varinn góður. 

Stefán

Ég var á niðurleið, eftir að hafa gengið á Þverfellshorn á Esjunni um hávetur. Þegar ég var kominn örskammt niður fyrir Stein gerðist veður afar válynt. Þegar ég fetaði mig áfram í sortanum með fullri aðgát, komu í huga mér orð bandaríska þingmannsins, þjóðernissinnans og frelsishetjunnar Davy Crocket, sem hafði fyrir einkunarorð "Vertu öruggur um leiðina og haltu síðan áfram" 

Þá kom allt í einu maður út úr sortanum, upp að mér og sagði, ég veit að þú ert vanur hér í fjallinu má ég ekki fylgjast með þér niður. Jú sagði ég það er öruggara fyrir okkur báða og miklu skemmtilegra.

Við fylgdumst síðan að niður fjallið. Þegar við vorum komnir það neðarlega, að við tóku göngustígar, sem náðu ekki hátt á þeim tíma, var meira skrafað. Ekki þurfti lengur að gæta sín við hvert fótmál. 

Félagi minn talaði um fólk, sem gekki reglulega á Esuna á þeim tíma og kannaðist ég við alla, sem hann talaði um, þangað til hann sagði, þú hlítur þá að þekkja hann Stefán. Stefán, hváði ég Stefán hvað. Ég veit ekki hvers son hann er sagði maðurinn, en ég veit að hann er verkfræðingur og er með verkfræðistofu í Skeifunni 19. Skeifunni 19, hváði ég. Ertu viss um það. Já var svarað. Þá hlít ég að þekkja hann sagði ég. Ég er með lögmannsstofu í Skeifunni 19. 

Það sem eftir lifði helgarinnar velti ég því fyrir mér hver þessi Stefán gæti verið sem gengi ótt og títt á Esjuna og væri með skrifstofu í sama húsi og ég. Engin mynd kom upp í hugann. 

Þegar ég kom til vinnu á mánudeginum skoðaði ég töfluna í anddyrinu, þar sem getið var um öll fyrirtæki og einstaklinga, sem væru í húsinu. Þar sá ég mér til undrunar, að verkfræðistofa Stefáns var á fjórðu hæð. Sömu hæð og lögmannsstofan. Aðrir voru ekki á þeirri hæð. 

Ég fór í heimsókn á skrifstofu Stefáns þegar leið að hádegi en hann var ekki við. Ég reyndi aftur nokkru síðar og þá hitti ég Stefán. Mér til mikillar undrunar, sá ég að ég hafði aldrei séð þennan mann fyrr. 

Við vorum búnir að vera með skrifstofur á efstu hæð í Skeifunni 19 í nokkurn tíma og höfðum aldrei hist. Ég sagði honum, að ég hefði viljað heilsa upp á hann þar sem að mér hefði verið sagt að hann gengi reglulega á Esjuna eins og ég, en mér fyndist skrýtið að ég hefði aldrei séð hann áður þar sem við hefðum sameiginlegt áhugamál og værum með skrifstofu á sömu hæð í húsinu. Hann svaraði nokkuð þurrlega, að sér fyndist það líka skrýtið, hann hefði aldrei orðið var við mig hvorki í húsinu né á Esjunni. Stefán sagði. Ég veit hinsvegar hver þú ert af því að ég hef lesið ýmislegt sem þú skrifar misjafnlega gáfulegt. Við höfum sjálfsagt aldrei hist hér af því að ég tek alltaf stigann. Það geri ég líka sagði ég. 

Nú brá svo skringilega við, eftir þetta stutta samtal okkar Stefáns, að við hittumst nánast daglega í húsinu. Iðulega annar á leið upp stigann þegar hinn var á niðurleið. Eftir þetta fór ég nánast aldrei á Esjuna nema hitta Stefán. Kynni okkar urðu því töluverð. Stefán stormaði stundum inn á skrifstofuna mína, ef hann var ekki sammála því sem ég skrifaði og við ræddum málinu í bróðerni. Stefán var afburðamaður, skoðana- og rökfastur, þannig að það var gott að eiga viðræður við hann, líka þegar við vorum ósammála. Viðræður við slíka menn dýpka skilning manns og leiða til þess að maður sér á stundum,að þeir hafa rétt fyrir sér og víkur þá frá villu síns vegar eða þá hitt, að maður heldur við sitt og þarf þá að rökfæra það betur. Hvoru tveggja af hinu góða.

Ég sagði við konuna mína þegar við fórum í okkar fyrstu Esjugöngu upp á Þverfellshorn, að við hlytum að hitta Stefán á leiðinni annað hvort á uppleið eða niðurleið. Hver er Stefán spurði hún og ég sagði henni söguna og ég hitti hann nánast alltaf þegar ég færi á fjallið eftir að við kynntumst. Það leið raunar ekki á löngu þangað til við hittum Stefán og það urðu fagnaðarfundir.  

Síðast þegar ég hitti Stefán í Esjuhlíðum, sagðist hann vera orðinn ósköp lélegur, en  hann ætlaði að ganga á Esjuna svo lengi sem hann gæti. Ég sagði að ég gæti ekki merkt það, hvorki með því að horfa á hann, fasi hans eða hreyfingum, að hann væri orðinn lélgur og sagði Stefán þá að hann tjaldaði að sjálfsögðu öllu sínu besta þegar aðrir sæju til.

Mér hefur alltaf fundist furðulegt að við Stefán skyldum vera jafn nálægt hvor öðrum í jafn langan tíma og um var að ræða, en hittast aldrei fyrr en fyrir tilverknað utanaðkomandi manns, að ég kynnti mig fyrir honum og síðan skyldu leiðir okkar liggja saman nánast daglega þegar við vorum með skrifstofu í sama húsi og mjög oft á Esjunni, þar sem við höfðum aldrei hist fyrir þann tíma. Í lífinu eru það raunar sérkennilegt hvernig fólk kemur inn og út úr lífi manns. Suma sér maður ekki svo árum skiptir, en síðan eru þeir stöðugt að verða á vegi manns. Aðra hittir maður reglulega þangað til þeir hverfa í lengri eða skemmri tíma. 

Það var ánægjulegt að eiga þess kost, að kynnast Stefáni. Hann var skoðanafastur, fróður og fylginn sér, hvort heldur sem var í fjallgöngum eða á öðrum vettvangi. Hann hafði mun meiri reynslu af fjallaferðum en ég, þegar við kynntumst. Þannig sagði hann mér þegar við vorum saman á Esjunni, frá mismunandi uppgönguleiðum og þegar ég var að leggja á ný fjöll fór ég alltaf áður inn á skrifstofu til Stefáns og spurði hann hvort hann hefði gengið á þetta fjall og oftar en ekki hafði hann gert það og gat gefið mér góða leiðarlýsingu og frætt mig um hvar ég skyldi fara og hvað ég skyldi varast. 

En svo kom, að því að ég sá ekki Stefán lengur á Esjunni og ég spurðist þá fyrir um hann og fékk að vita að hann ætti við vanheilsu að stríða og við mundum ekki framar eiga þess kost, að leggja á fjallið okkar og njóta frelsisins og þeirar nautnar að vera í fjallasalnum, glíma við fjallið og sigra það. 

Stefán lést í janúar í ár.

Ég minnist Stefáns af hlýhug og jafnan þegar ég geng á fjallið okkar og rifja upp þau skringilegheit forsjónarinnar, að byrgja mönnum sýn á ákveðið samferðarfólk þangað til að forsjónin kemur því þannig fyrir, að það kemur af miklu afli inn í líf manns og hefur varanleg áhrif. Ég er þakklátur forsjóninni fyrir að hafa fengið að kynnast Stefáni.

 

Höfum við gengið til góðs?

Í dag eru 30 ár frá falli múrsins,sem skipti Berlín í tvo hluta. Austurhlutann þar sem ófrelsi og örbirgð Kommúnismans réði ríkjum og Vestur Berlín, þar sem fjölbreytt mannlíf og velmegun þróaðist á grundvelli markaðsbúskapar og frelsis.

Með falli Berlínarmúrsins, sem táknaði upphafið að falli kommúnismans í Evrópu opinberaðist sú staðreynd að kommúnisminn hafði ekki fært fólki neitt annað, en vond lífskjör, frelsisskerðingu og mun víðtækari og meiri fjöldamorð en í útrýmingarbúðum nasista. 

Engum duldist að vestrið hafði sýnt fram á algjöra yfirburði. Væntingarnar sem bundnar voru við fall ófrelsisins varð til þess m.a.að Francis Fukyama skrifaði bókina "The end of history" þar komst höfundur að þeirri niðurstöðu, að heimurinn hefði náð óskastöðu með frjálslyndu lýðræðisþjóðfélagi og markaðsþjóðfélagi(kapítalisma). Yfirburðirnir væru svo algerir að það yrði ekki ágreiningsefni framtíðar. 

Nú þrjátíu árum síðar liggur fyrir að markaðsþóðfélagið heldur áfram að sýna fram á yfirburði og vegna þess hafa hundruð milljóna manna komist frá fátækt til bjargálna og velmegunar. En markaðhagkerfið er ekki fullkomið frekar en annað manngert í henni veröld. Ekki hefur t.d. tekist að draga úr gríðarlegri misskiptingu auðs ójöfnuði og því miður virðast stjórnmálamenn nú og umliðinna ára ekki hafa mikinn áhuga á því nema á tylldögum. 

Hugmyndafræðilega baráttan, sem mín kynslóð gekk í gegnum frá því að fólk komst á vitsmunarár þangað til Berlínarmúrinn féll markaði stór spor í stjórnmálaþróun okkar samtíma m.a. á Íslandi, þar sem fulltrúar ófrelsisins í Alþýðubandalaginu og víðar neyddust flestir til að viðurkenna hugmyndafræðilega örbirgð allir nema þeir sem neituðu að sjá og heyra. Margir þeirra gerðust ötulir talsmenn markaðshyggju, sem dæmi má nefna Össur Skarphéðinsson og Guðmund Ólafsson. Aðrir skriðu inn í holur sínar og létu fara lítið fyrir sér um nokkurra ára skeið. 

Nú er þessi tími ungu fólki framandi. Ungu fólki finnst nánast ótrúlegt að það hafi þurft að berjast fyrir nauðsynlegum mannréttindum, ferðafrelsi fólks og frelsi á viðskiptasviðinu. 

Unga fólkið finnur sér önnur viðfangsefni og mótar hugmyndafræðilega baráttu á öðrum grunni en mínir jafnaldrar og þar tóku hægri menn sér frí um langt árabil frá því að reka hugmyndafræðilega baráttu fyrir einstaklingsfrelsi,litlum afskiptum ríkisins af einstaklingnum og takmörkuðum ríkisumsvifum og baráttu fyrir lágum sköttum með áherslu á ábyrgð einstaklingsins.

Óvíða hefur þessi hugmyndafræðilega uppgjöf verið eins áberandi eins og hér á landi, þar sem að sá stjórnmálaflokkur, sem hefði átt að vera forustuflokkur í baráttunni fyrir takmörkuðu ríkisvaldi, mannfrelsi og lítilli skattlagningu hefur því miður gengið í björg ríkisafskiptanna með þeim afleiðingum að ríkisútgjöld hafa nú hækkað um tæpa 200 milljarða meðan flokkurinn situr í ríkisstjórn og Ísland býr við einna mestu skattheimtu í veröldinni.

Á sama tíma skríða gömlu kommarnir og sósíalistarnir út úr hverju skúmaskotinu af öðru og prédika aukin ríkisafskipti og afskipti af daglegu lífi borgaranna m.a.á grundvelli meintarar mannúðar,meintrar nauðsynjar á að fólk fari ekki sjálfu sér á voða skv. þeirra skilgreiningum og vegna meintra hnattrænna váboða, en allt þetta þarfnast að þeirra mati að frelsi einstaklingsins verði skert og álögur á fólk auknar. 

Gamla vofan er gengin aftur í nýrri mynd. Því miður virðist forusta þess flokks, sem á sínum tíma barðist ötullegast gegn ófrelsinu gengin í björg með þeim sem harðast berjast gegn virðingu fyrir athafnafrelsi og réttindum einstaklingsins.